KOAH nedir ve nasıl tedavi edilir?

KOAH; Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir hastalıktır. KOAH hastalığı, bir akciğer hastalığıdır. Akciğerlerde bulunan alveol adı veilen keseciklerin ve hava yollarının (bronş) tıkanması sonucu meydana gelir. KOAH hastalığı, öksürük ve nefes darlığına neden olan kronik bir hastalıktır. 

Son evre KOAH hastası ortalama yaşam süresi 5 yıldır. KOAH hastalığında yaşam süresi hastalığın evresine göre değişir. Kronik obstrüktifobstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) olan ve son evreye gelen bir hasta için yaşam süresi ortalama 5 yıl kadardır. Ancak bu süre, hastaya göre ve hastalığın şiddetine göre kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.

KOAH, kronik obstrüktif akciğer hastalığı olarak tarif edilen akciğer hastalığının kısaltmasıdır. KOAH, nefes darlığı ile kendini gösteren bir akciğer hastalığıdır. KOAH, tedavi edilmediği zaman ölümcül hastalıktır. Hastalığın en önemli nedeni sigara kullanımıdır.

KOAH hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir. KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı), hava yollarının daralması sonucu ortaya çıkan ve nefes darlığı ile kendini gösteren kronik (sürekli) bir akciğer hastalığıdır. Hastalığın en önemli nedeni sigara kullanımıdır. 

KOAH hastalığının hafif, orta, ağır ve çok ağrır olmak üzere 4 evresi bulunmaktadır. Hastalığın belirtileri  hastalığın evresine göre değişir. 

Hafif Evre

Hafif evredeki KOAH hastalığında belirtiler hafiftir. Hızlı yürüme, merdiven çıkma ya da ağır iş yapma gibi durumlarda nefes darlığı ortaya çıkar.

Orta Evre

Hafif evredeki belirtiler görülür. Bazı hastalarda ise günlük işler sırasında da nefes darlığı ortaya çıkabilir. Balgam ve öksürük de vardır. Akciğer enfeksiyonu ya da soğuk algınlığı gibi durumlarda iyileşme diğer kişilere göre daha uzun sürer.

Ağır Evre

Bu evrede günlük rutin işlerde bile nefes darlığı görülür. Ayrıca halsizlik de vardır. Hafif ve orta evre KOAH'tan farklı olarak, nefes darlığı gece de görülür ve uykusuzluğa yol açar. 

Çok Ağır Evre

Bu evredeki hasta günlük işlerini yapamaz, yürüyemez ve hareket edemez. Oturur halde iken bile nefes darlığı çeker. 

KOAH'ın başlıca nedenleri şunlardır:

Sigara içimi: Sigara içimi, KOAH'ın en önemli nedenidir. Sigara dumanı, akciğerleri tahriş eder, iltihaplanmaya ve hava yollarının daralmasına yol açar. Sigara içenlerde KOAH riski daha yüksektir. Pasif içicilik de KOAH riskini artırabilir.

Hava kirliliği: Ev içi veya dışarıdaki hava kirliliği, KOAH gelişiminde etkili olabilir. Yakıt dumanları, endüstriyel kirlilik, tozlar, kimyasal maddeler ve zararlı partiküller akciğerleri tahriş eder ve hasara neden olabilir.

Genetik faktörler: Genetik yatkınlık, KOAH riskini artırabilir. Alfa-1 antitripsin eksikliği gibi nadir görülen genetik bozukluklar, KOAH gelişimine katkıda bulunabilir.

Mesleki maruziyet: Bazı mesleklerde çalışanlar, solunan zararlı maddelere maruz kalabilir. Örneğin, maden işçileri, kimyasal maddelerle çalışanlar, çiftçiler ve inşaat işçileri KOAH riski altında olabilir.

İleri yaş: Yaşlanma, akciğer fonksiyonlarında doğal bir azalmaya yol açar. İlerleyen yaş, KOAH riskini artırabilir.

KOAH genellikle bu faktörlerin bir kombinasyonu sonucu gelişir. Önemli olan, bu risk faktörlerinden kaçınılması veya maruziyetin azaltılmasıdır. Sigara içimi en önemli risk faktörü olduğundan, sigarayı bırakmak veya sigara dumanından uzak durmak, KOAH riskini azaltmak için en etkili adımdır.

KOAH'ın belirtileri şunlar olabilir:

Nefes darlığı: En yaygın belirtidir. Zamanla artan ve kronikleşen nefes darlığı, günlük aktiviteler sırasında veya dinlenirken bile ortaya çıkabilir.

Öksürük: Kronik ve sürekli bir öksürük, KOAH'ın belirtilerinden biridir. Öksürük genellikle sabahları ve balgam üretimiyle birlikte görülür.

Balgam üretimi: KOAH'lı kişilerde balgam (sümük) üretimi artabilir. Balgam genellikle kalın ve yapışkandır.

Hırıltılı solunum: Nefes alırken veya nefes verirken hırıltılı bir ses duyulabilir.

Göğüs sıkışması veya rahatsızlık: KOAH'lı kişiler, göğüs bölgesinde bir sıkışma veya rahatsızlık hissi yaşayabilirler.

Yorgunluk ve enerji eksikliği: KOAH, vücut için oksijen alımını zorlaştırır, bu da enerji seviyelerinde azalmaya ve yorgunluğa yol açabilir.

Kilolu solunum: KOAH ilerledikçe, nefes almak için ekstra kas kullanımı gerekebilir. Bu durum kilolu solunum olarak adlandırılır ve karın kaslarının solunumda daha fazla çalışmasını içerir.

Bu belirtiler, KOAH'ın şiddeti ve ilerlemesiyle değişiklik gösterebilir. Erken evrelerde belirtiler hafif olabilir ve zamanla şiddetlenebilir. Eğer bu belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız, bir doktora başvurmanız önemlidir.

KOAH'ın teşhisi genellikle şu adımları içerir:

Hikaye ve semptom değerlendirmesi: Doktor, hastanın semptomlarını ve sağlık geçmişini değerlendirir. Nefes darlığı, öksürük, balgam üretimi gibi KOAH belirtileri hakkında bilgi alır.

Spirometri testi: Spirometri, akciğer fonksiyonlarını değerlendiren bir solunum testidir. Hastadan derin bir nefes alıp, güçlü bir şekilde nefes vermesi istenir. Bu testle, akciğer kapasitesi, hava akım hızı ve obstrüksiyon (tıkanıklık) belirtileri değerlendirilir.

Akciğer fonksiyon testleri: Spirometriye ek olarak, başka akciğer fonksiyon testleri de uygulanabilir. Bu testlerle akciğer hacmi, gaz alışverişi ve diğer solunum parametreleri değerlendirilir.

Göğüs röntgeni: Göğüs röntgeni, akciğerlerin ve solunum sisteminin görüntülenmesine yardımcı olur. Röntgen görüntüleri, akciğerlerde hasar, enfeksiyon veya diğer anormalliklerin olup olmadığını gösterir.

Kan testleri: Kan testleri, oksijen ve karbondioksit seviyelerini, kan gazı analizi gibi ölçümleri içerebilir. Ayrıca kan testleri, enfeksiyon veya diğer potansiyel nedenleri değerlendirmek için yapılabilir.

Bu testlerin kombinasyonu ve doktorun klinik değerlendirmesi sonucunda KOAH teşhisi konulur. Teşhis, semptomların varlığı, akciğer fonksiyon testleri sonuçları ve diğer tıbbi bulgulara dayanır.

KOAH, genellikle aşağıdaki faktörlere sahip kişilerde daha sık görülür:

Sigara içenler: Sigara içimi, KOAH'ın en önemli risk faktörüdür. Sigara içenlerde KOAH riski sigara içmeyenlere göre daha yüksektir. Hem aktif sigara içicileri hem de pasif içiciler KOAH'a yakalanma riski altındadır.

İleri yaş: İlerleyen yaş, KOAH riskini artırır. Çünkü yaşlandıkça akciğer fonksiyonları doğal olarak azalır ve KOAH riski artar.

Mesleki maruziyet: Belirli mesleklerdeki kişiler, zararlı kimyasallar, tozlar, dumanlar ve irritanlara maruz kalarak KOAH gelişimi riski altında olabilirler. Özellikle maden işçileri, çiftçiler, inşaat işçileri ve kimyasal endüstride çalışanlar risk altındadır.

Genetik faktörler: Nadir görülen bir genetik bozukluk olan alfa-1 antitripsin eksikliği, KOAH riskini artırabilir. Ailede KOAH öyküsü olan kişilerde de genetik yatkınlık nedeniyle KOAH riski artabilir.

Hava kirliliği: Yoğun hava kirliliğine maruz kalmak, KOAH gelişimi için bir risk faktörü olabilir. Özellikle ev içi veya dışarıdaki kirleticiler, zararlı partiküller, kimyasal maddeler ve endüstriyel kirlilik KOAH'a katkıda bulunabilir.

Bu faktörler, KOAH gelişimi için önemli risk faktörleri olsa da, herhangi bir kişi KOAH gelişebilir. Önemli olan risk faktörlerini azaltmak veya ortadan kaldırmak için önlemler almak ve sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmektir.

KOAH'ın gelişimini önlemek veya riskini azaltmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

Sigarayı bırakmak: Sigara içmek, KOAH'ın en önemli nedenlerinden biridir. Sigara içenlerde KOAH riski daha yüksektir. Sigara içen kişilerin sigarayı bırakmaları, KOAH gelişimini önlemek veya ilerlemesini durdurmak için en etkili adımdır.

Sigara dumanından kaçınmak: Pasif içicilik, KOAH riskini artırabilir. Sigara dumanına maruz kalmaktan kaçınmak, solunum yollarının zarar görmesini ve KOAH gelişimini önlemeye yardımcı olabilir.

Hava kirliliğinden kaçınmak: Temiz hava solumak, KOAH riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Hava kirliliğinin yoğun olduğu alanlarda yaşamaktan kaçınmak ve ev içi hava kalitesini iyileştirmek önemlidir.

Mesleki maruziyetten korunmak: Meslek seçiminde, zararlı kimyasallara, tozlara veya irritanlara maruz kalma riskini en aza indirecek önlemler almak önemlidir. İş sağlığı ve güvenliği kurallarına uyulmalı ve koruyucu ekipmanlar kullanılmalıdır.

Sağlıklı yaşam tarzını sürdürmek: Sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, düzenli uyku almak ve stresi yönetmek, genel sağlık durumunu korumak ve akciğer fonksiyonlarını iyileştirmek için önemlidir.

KOAH'ı tamamen önlemek mümkün olmasa da, bu önlemler KOAH riskini azaltabilir ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir. Düzenli doktor kontrolleri ve erken teşhis de önemlidir, böylece gerekli tedavi ve yönetim planları zamanında uygulanabilir.