Kimler böbrek vericisi olabilir?

Böbrek nakli için vericiden eğer uygunsa sol böbrek alınır. Sol böbreğin tercih edilmesinin nedeni toplar damarının sağ böbreğe göre daha uzun olmasıdır. Bu durum böbrek nakli ameliyatında kolaylık sağlar. Eğer sol böbreğin alınması uygun değilse sağ böbrek alınır. Daha iyi çalışan böbreğin, vericide kalması her zaman tercih edilir. Böbrek nakli, sağlığını yitirmiş ve artık çalışamaz hale gelen böbreği olan kişilerde uygulan bir tedavi yöntemidir. 

Böbrek nakli ameliyatında, yeni böbrek normalde böbreklerin olduğu yere takılmaz. Böbrek nakli için alıcıdan alınan nakil böbrek, orijinal yerine değil de sağ ya da sol kasık bölgesindeki boşluğa yerleştirilir.

Böbrek yetmezliğinin kesin tedavisi böbrek naklidir. Uygun bir vericiden alınan böbrek alıcıya takılır. herkes böbrek vericisi olamaz. Şu durumlarda kişi böbreğini veremez; 

• Kanser hastalığı olan kişiler
• Aktif enfeksiyonu olan kişiler 
• Aktif hepatit (sarılık) hastaları
• Siroz hastaları
• Ciddi damar hastalığı olanlar
• Damar yoluyla ilaç kullanan bağımlılar
• Yeni kalp krizi geçirenler
• İleri derecede kalp, akciğer ve karaciğer yetmezliği olan kişiler

Ulusal böbrek bekleme listesi, böbrek nakli uygulanacak olan ve canlı vericisi olmayan kişiler için Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlamış olan bir listedir. Bu listeye göre, beyin ölümü meydana gelen ve ailesinin organ bağışı için onay verdiği kişiden alınan organlar dağıtılır. Bu listeye ulusal böbrek bekleme listesi denir. Her nakil merkezi kendi hastalarını bu sisteme kaydeder. Ancak alıcının tek bir nakil merkezinde kaydı bulunabilir. 
 

Kadavradan böbrek çıktığında, alıcının Sağlık Bakanlığı’ndaki listede adının olması durumunda, alıcı nakil koordinatörü tarafından aranır ve hastaneye çağırılır. Bu yüzden ilk başvuru sırasında  hastaya ulaşabilecek yakınlarının da telefon numarası verilmelidir. Ayrıca hastanın ya da yakınlarının telefon numarasının güncel ve açık olması ulaşılabilirlik açısından çok önemlidir. Araranan ve hastaneye çağırılan kişi, arandığı andan itibaren hiçbir şey yiyip içmemeli ve mümkün olan en kısa sürede hastaneye gitmelidir. Alıcı hastaneye geldiğinde, gerekli tetkikler yapılır, o gün eğer diyalize girmediyse diyaliz işlemi uygulanır. Kadavradan çıkan böbreğin hastaya takılması yönünde karar verilir ise; hasta hastaneye yatırılır, ameliyat hazırlıkları tamamlanır ve  böbrek nakli ameliyatı uygulanır. 

Böbrek naklinde alıcı ile vericinin kan grubu uyumu önemlidir. Böbrek nakli için Rh uyumunun bir önemi yoktur.  her kan grubu kendi kan gruplarına böbrek verebilirler. 0 kan grubu her kan grubuna böbrek verebilir. AB kan grubu ise tüm kan gruplardan böbrek alabilir. 

Böbrek nakli için bir böbreğini veren yani tek böbrekli olan bir kişi eğer diğer böbreğinde bir sorun yoksa oruç tutabilir. Ancak tek böbrekli olan kişiler, aldıkları tuz miktarına iki böbrekli olan kişilere göre daha dikkat etmelidir. Günlük su tüketimi en az 1.5-2 lt olmalıdır. Yine bu kişiler gereksiz yere ağrı kesici ve antibiyotik kullanmamalıdır. 

Organ nakli yapılan kişilerde bağışıklık sistemi, nakledilen organı reddetme riskine karşı çalışır. Bağışıklık sistemi, yabancı bir organı veya dokuyu vücuda tanıdığı bir yabancı olarak algılar ve buna karşı tepki verme eğilimindedir. Bu, immün yanıtın nakledilen organa zarar vererek reddetme sürecine yol açabileceği anlamına gelir.

Ancak organ nakli sonrasında bağışıklık sisteminin bu reddetme tepkisi engellenmeye çalışılır. Bu amaçla kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır:

İmmünsüpresif ilaçlar: Organ nakli sonrası, hastaya immünsüpresif (bağışıklık baskılayıcı) ilaçlar verilir. Bu ilaçlar, bağışıklık sisteminin nakledilen organa saldırmasını önleyerek reddetme riskini azaltır. İlaçlar genellikle nakil sonrası dönemde sürekli olarak alınmalıdır.

Takip ve düzenli kontroller: Organ nakli yapılan kişiler, nakil sonrası düzenli olarak takip edilir ve kontrol edilir. Bu kontroller, nakledilen organın fonksiyonunu izlemek ve herhangi bir reddetme belirtisi veya yan etkiyi tespit etmek amacıyla yapılır.

HLA eşleştirmesi: Organ nakli için verici ve alıcının HLA (insan lökosit antijeni) tipleri uyumlu olması tercih edilir. HLA uyumu, alıcının bağışıklık sisteminin nakledilen organa karşı daha az reaksiyon göstermesine yardımcı olabilir.

Diğer immünsüpresif tedaviler: İlaçlar dışında, bazı durumlarda diğer immünsüpresif tedaviler de kullanılabilir. Bu tedaviler arasında monoklonal antikorlar, immünsüpresif ilaç kombinasyonları ve fotoferez gibi yöntemler yer alabilir.

Bu tedavi yaklaşımlarıyla, bağışıklık sistemi nakledilen organa karşı daha az tepki verir ve reddetme riski azalır. Ancak immünsüpresif ilaçlar bağışıklık sistemini baskıladığı için, nakil sonrası dönemde enfeksiyonlara ve diğer sağlık sorunlarına karşı daha hassas olunabilir. Bu nedenle organ nakli yapılan kişilerin düzenli olarak takip edilmeleri ve tedavi planlarını takip etmeleri önemlidir.