Alerji Nedir? Belirtileri, Türleri ve Tedavisi Nasıldır?
Alerji, vücutta yabancı maddelere karşı ya da insanların önemli bir bölümünde tepkiye yol açmayan besinlere karşı bağışıklık sisteminin aşırı bir tepki vermesidir. Vücutta polen, arı zehri ve evcil hayvan kepeği gibi birçok yabancı maddeye karşı alerjik tepki verilebilir. Bağışıklık sistemi her zaman vücudu zararlı etkilere karşı savunur.
Bağışıklık sistemi tarafından yabancı maddelere karşı antikor isimli madde üretilir. Alerji durumunda madde zararlı olmamasına karşın vücut o maddeyi zararlı olarak tanımlar. Bu nedenle de söz konusu nesneye karşı antikor üretimi olur.
Vücudun aşırı tepki verdiği bu maddelere alerjen adı verilir. Alerjenler vücuda değdiği anda bağışıklık sistemi tepki göstermeye başlar. Bu durumda hemen ciltte, sinüslerde, hava yollarında ve sindirim sisteminde kızarıklık ve şişlik ortaya çıkar.
Her hastada alerji şiddeti farklı olur. Bazı kişilerde vücutta küçük bir tahriş oluşurken bazı kişilerde de anafilaksiye varacak değişiklikler yaşanabilir. Her alerjik durum kişinin hayatını tehdit eder ve acil olarak kabul edilir. Alerjilerin önemli bir bölümü kalıcı olarak tedavi edilmeyebilir. Ancak alerji belirtilerini ve komplikasyonlarını hafifletmek adına bir tedavi uygulanabilir.
Alerji Neden Olur?
Alerji, bağışıklık sisteminin zararsız bir maddeyi tehlikeli bir madde olarak görmesi ile ortaya çıkar. Vücuda uğrayan alerjenler için bağışıklık sistemi hazırda bekleyen antikorların üretilmesini tetikler. Alerjen ortaya çıktığı anda antikorlar alerji semptomlarını ortaya çıkarır.
Bazı alerji türleri kalıtsal nedenlerle de görülebilir. Ailesinde kurdeşen, egzama ya da saman nezlesi gibi hastalıklar olan kişilerde alerji ortaya çıkabilir. Aynı zamanda çocuklarda ve astım hastalarında da alerjik problemler ortaya çıkabilir.
Alerji nedenleri arasında aslında tetikleyiciler vardır. Bu tetikleyicilere vücut maruz kaldığında her kişide farklı seviyelerde tepki ortaya çıkacaktır.
Alerji Tetikleyicileri Nelerdir?
Tetikleyici, vücudun alerji tepkisini ortaya çıkaracak antikorları ürettiği maddelerdir. Bağışıklık sistemi alerji tetikleyicilere maruz kaldığında hemen gerekli antikorları üretir. Alerjen tekrar vücuda uğradığında antikorlar bazı alerjik belirtileri ortaya çıkaracak bazı özel kimyasallar salgılar.
Alerjik tetikleyici olabilecek durumlar şöyledir;
- Ot ve ağaçlardan yayılan polenler
- Evcil hayvanlara ait deri ve tüyleri
- Süt, yumurta, soya, deniz ürünleri, meyve ve kuruyemişler gibi besinler
- Ev ve toz akarları
- Mantar veya küf sporları
- Eşek arısı veya yaban arısı sokması
- Bazı ilaçlar
- Kimyasal reçineler, lastik, nikel gibi maddeler
- Lastik, kauçuk tarzı maddeler
- Kolye, küpe tarzı gibi bazı maddelerden yapılan takılar
- Hayvan kepekleri
- Havada yer alan küfler
- Kabuklu deniz ürünleri
Alerjinin Belirtileri Nelerdir?
Vücutta alerjik tepkiye yol açan tetikleyicilerin tamamına yakını organik kökene sahip maddelerdir. Bu maddeler normal şartlarda vücuda hiçbir zarar vermez. Ancak alerjik olan kişilerde bazı tepkimeler oluştururlar. Kişide alerjenlere maruz kalma durumunda alerji belirtileri ortaya çıkar.
En yaygın alerji belirtileri şöyledir;
- Ciltte kızarıklık ve şişlik
- Nefes almada zorlanma ve hırıltılı nefes
- Alerjene maruz kalınca hapşırma
- Burun akıntısı
- İshal ve mide bulantısı
- Midede şişkinlik ve sindirim problemleri
- Gözlerin sulanmaya başlaması
- Ciltte egzama, kurdeşen gibi reaksiyonlar görülmesi
- Astım gibi akciğer problemleri
- Vücutta belirli bölgelerin şişmesi
- Kronik öksürük ve döküntü
Alerji belirtileri alerjene bağlı olarak her kişinin vücudunda farklı bölgelerde görülebilir. Alerjenler solunum yolu, burun açıklığı, sinüs, cilt ya da sindirim sistemine etkide bulunabilir.
Alerjiye Hangi Bölüm Bakar?
Alerji vakaları vücutta genellikle ciltte ortaya çıkan tepkilerle anlaşılır. Alerjiler için hastanelerin dermatoloji yani cildiye bölümüne ya da alerji ve immünoloji bölümüne gidilebilir. Çocuklarda ise alerji vakaları için çocuk immünoloji ve alerji bölümüne gidilmelidir.
Alerji Nasıl Önlenir?
Alerjik reaksiyonları önlemede alerji türüne göre farklı yöntemler kullanılabilir. Bu önlemler alındığında alerjiyi önlemek ve alerjik etkileri minimize etmek mümkündür;
- En yaygın yöntem bireyin tetikleyicilerden kaçınmasıdır. Tedavi sürecinde dahi tetikleyicilerden kaçılmalıdır.
- Toz alerjisine karşı yaşam alanları temiz tutulmalıdır.
- Alerjik semptomlar için alerjenlerin bilinmesi gerekiyor. Bu nedenle de alerjik semptomlara karşı bir günlük tutulması iyi olur.
- Ciddi alerjik reaksiyonlara karşı tıbbi uyarı bileziği kullanılabilir. Alerji ile ilgili bilgilerin yer aldığı uyarı bilekliği ve kolye çevredeki kişilerin bilgilendirilmesi adına iyi olur.
Alerji Tanısı Nasıl Konur?
Alerji tanısı için öncelikle hastanın öyküsü ve belirtiler hakkında sorular sorulmaktadır. Daha sonra fiziki muayene yapılır. Burada temel odak noktası tetikleyicileri belirleyebilmektir. Bu süreçte hastanın düzenli olarak günlük tutması önerilir. Gıda alerjisine karşı tüketilen besinlere dair ayrıntılı günlük planlanabilir.
Alerji teşhisi için bazı testler de yapılmalıdır. Alerji testi olarak öncelikle cilt testi yapılır. Cilt testinde cilde küçük delikler açılır ve potansiyel alerjenler mikro olarak vücuda verilir. Bu süreçte damlatılan sıvıların içerikleri kayıt altına alınır. Bu sayede hastanın alerjisi olan maddeler belirlenebilir. Alerjenler verildiğinde bölgede kabarma görülür.
Alerji tanısı için kan testi de uygulanabilir. Spesifik IGE isimli kan testi kan dolaşımında alerji oluşturan antikor miktarına bakılır. Özellikle farenjit gibi hastalıklara karşı alerji vakaları yapılacak testlerle ayrılmalıdır.
Alerji Tedavisi Nasıl Olur?
Alerji tedavisi için en etkin yaklaşım alerjenlerden kaçınma olacaktır. Kişinin belirli durumlarda alerjenden uzak durması mümkün olmayabilir. Alerji tedavisi öncesi alerji testi yapılır ve alerjenin kesin olarak belirlenmesi gerekir. Yapılan alerjen testi sonrasında alerjene ve kişide ortaya çıkan komplikasyonlara göre bir tedavi planı uygulanır. Yaşam tarzı değişiklikleri, evde nem giderici önlemler ve adrenalin şırıngası gibi önlemler alınabilir.
Alerji Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Alerji vakaları her zaman dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Alerjinin tedavi edilmemesi ve vücudun uzun süre alerjene maruz kalması durumunda kaşıntı, bulantı, nefes darlığı gibi çok sayıda problem ortaya çıkabilir. İleri vakalarda ise yaşam tehlikesi dahi söz konusu olabilir. Özellikle bahar aylarında alerjik durumlara karşı önlem almak gerekir.
