Bipolar Bozukluk Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Bipolar bozukluk, manik-depresif bozukluk olarak da bilinir. Bipolar bozukluk olan bir kişi, kendini çok iyi hissederken, bir anda içine kapanık ve üzüntülü bir hale gelebilir.
Bipolar bozukluk (manik-depresif bozukluk) nedir?
Bireyin ruh hali, konsantrasyonu, enerjisi ve günlük aktivitelerini yapma becerisini etkileyen psikiyatrik rahatsızlıktır.
Bipolar bozukluk kendini nasıl gösterir?
Hasta bir anda kendini çok iyi hissederken, bir süre sonra içine kapanık hale gelebilmektedir. Ruh halleri manik – depresif duruma sebep olabilir. Manik durumda birey kendini çok mutlu hissederken, depresif durumda dış dünyaya kendini kapatmış olabilir ve intihar görülebilir. Bundan dolayı en önemli özellik hastanın ruh halinin uçlarda olmasıdır.
Bazı hastalar duygu durum bozukluklarını fark edebilirken, ileri seviye bozukluklarda durumu kendi kendine fark etmesi zordur.
Bipolar bozukluk nedenleri nedir?
Beyindeki kimyasal dengesizlik – beyinde sinir hücreleri arasında kimyasal iletişi sağlayan nörotransmitterlerin dengesizliği sonucu bipolar bozukluk gelişebilir.
Genetik – aile bireyinde bozukluk olan bireylerde görülme ihtimali daha yüksektir.
Tetikleyici unsurlar – yaşanan travmalar (ilişkinin sonlanması, istismar, sevilen birinin ölümü, beyin travmaları) ve stresli durumlar bipolar bozukluğa neden olabilir.
Bipolar bozukluk belirtileri nedir ?
Bipolar bozukluk aşırı uç bir durum olduğu içini, manik dönem bulguları ve depresif dönem bulguları bir birinden farklıdır :
Mani dönem bulguları
Aşırı mutluluk
Aşırı özgüven
Cinsel dürtülerde artış
Odaklanma güçlüğü
Hızlı konuşma
Halüsinasyon görme
Alkol ve uyuşturucu kullanma
Depresif dönem bulguları
Keyifsizlik
Suçluluk hissetme
İştahsızlık
Uyuma zorluğu
Azalan cinsel istek
İntihar düşünceleri
İletişim bozulmaları
Karma dönem bulguları
Bu dönemde her iki atağa ait bulgular görülebilir.
Bipolar bozukluk tanısı nasıl konulur?
Hastanın öyküsü alındıktan sonra, klinik izlemle tanı konulur. Bipolar tanısı konulması için manik ve depresif atakların gözlemlenmesi gereklidir. En önemli faktör bireyin atak dönemlerinde değerlendirilmesidir.
Bunun haricinde tiroid fonksiyonları değerlendirilir. Beyin dokusu değerlendirilmesi için MR istenebilir.
Hastalık dönem sayısı hangi sıklıkla görülür?
İlk 10 yılda ortalama hastalık dönem sayısı 4’tür. Sonraki yıllarda dönem aralarındaki süre ortalama 2 yıldır.
Manik ve depresif ataklar ne kadar sürer?
Bipolar bozukluk tedavi edilmezse, ortalama mani dönem süresi birkaç aydır. Depresif dönemin süresi ise en az 6 aydır.
Bipolar bozukluk tedavisi nedir?
Hastaların tedavi planı hastalığın dönemine bağlıdır. Eğer birey manik dönemdeyse hastaya antipsikotik ilaçlar, depresif dönemdeyse antidepresan ilaçlar kullanılmaktadır.
Tedavinin amacı hem atakların tedavisi, hem de atakların engellenmesidir. Hastalığın tedavisinde aile bireylerinin yakın ilgi ve farkındalığı çok önemlidir.
En yaygın kullanılan ilaçlar : lityum karbonat ve valproik asittir.
Bipolar bozukluk tamamen iyileşir mi?
Hastaların %15’i tamamen iyileşir ve bir daha belirtiler görülmemektedir. %50 civarında hastada ise hayatın farklı dönemlerinde atak görülebilir. Ataklar arasındaki dönemlerde ise hastada iyilik hali görülür.
Bipolar bozukluk tedavi edilmezse ne olur?
- Aile ve arkadaş ilişkilerinin bozulması
- İş hayatının bozulması
- Hayat kalitesinin bozulması
- İntihar ve ölüm
Bipolar bozukluk tehlikeli midir?
Başkasına zarar verme sık görülen bir durum değildir.
Bipolar bozukluk nasıl önlenebilir?
Tamamen engellemenin yolu yoktur. Genetik faktörlerin etkili olduğu göz önünde bulundurulur. Erken dönemde kendinde veya çevresindeki insanlarda benzer belirtiler görüldüğünde psikolog veya psikiyatri değerlendirilmesi gerekmektedir.
Kaynaklar:
- Bipolar and related disorders. In: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders DSM-5. 5th ed. Arlington, Va.: American Psychiatric Association; 2013. http://www.psychiatryonline.org. Accessed Dec. 2, 2016.
- Bipolar disorder. National Institute of Mental Health. https://www.nimh.nih.gov/health/topics/bipolar-disorder/index.shtml. Accessed Dec. 2, 2016.
- Bipolar disorder. National Institute of Mental Health. https://www.nimh.nih.gov/health/publications/bipolar-disorder-tr-15-3679/index.shtml. Accessed Dec. 2, 2016.
- Bipolar disorder in children and teens. National Institute of Mental Health. https://www.nimh.nih.gov/health/publications/bipolar-disorder-in-children-and-teens-qf-15-6380/index.shtml. Accessed Dec. 2, 2016.
- Bipolar disorder. National Alliance on Mental Illness. https://www.nami.org/Learn-More/Mental-Health-Conditions/Bipolar-Disorder. Accessed Dec. 2, 2016.