Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri ve Tedavisi
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, dikkati sürdürme, dürtüleri kontrol etme ve hareketleri organize etme yeteneğini etkileyen nörogelişimsel bir bozukluktur. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun üç ana belirtisi vardır;
Dikkat eksikliği: Dikkatsizlik, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun en yaygın belirtisidir. Dikkat eksikliği olan kişiler, ayrıntılara dikkat etmekte, talimatları takip etmekte, görevleri tamamlamakta veya dikkatlerini bir şeye odaklamakta güçlük çekebilirler.
Hiperaktivite: Hiperaktivite, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun bir başka yaygın belirtisidir. Hiperaktif olan kişiler, aşırı hareketli olabilirler ve sakin oturmakta veya hareketsiz kalmakta zorlanabilirler. Ayrıca, sürekli bir şeyler yapmak zorunda hissedebilirler ve bir aktiviteden diğerine geçmede zorlanabilirler.
Dürtüsellik: Dürtüsellik, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun üçüncü yaygın belirtisidir. Dürtüsel olan kişiler, düşünmeden önce harekete geçme eğilimindedir. Bu, acele kararlar vermelerine, öfke nöbetleri geçirmelerine veya kazalara yol açabilir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu nedir?
Anormal derecede aktiflik ve hareketlilik durumu olup, nöropsikiyatrik bir bozukluktur. Çocuklarda görülür. Çocukların kendini kontrol edemediği psikolojik hastalık olarak bilinmektedir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri nelerdir?
Bir yerde sabit durmakta ve dikkatini toplamakta zorlanmalar, ev veya okul ortamında sorunlarla seyreder. Dikkat eksikliği ile birlikte hiperaktiviteye bağlı olarak farklı şekillerde hareketlilik, konsantrasyon bozukluğu ve olaylara farklı tepkiler söz konusudur.
Hiperaktivite ve dikkat eksikliğinin hastalarda birkaç ortak özellikleri var :
- Sabit hareket
- Saldırgan davranış
- Dürtüsel davranış
- Dikkat dağınıklığı
Dikkat eksikliği nedenleri nedir?
- Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Hastalık çocukluk çağında yaygındır ve yetişkinlikte de devam edebilir.
- Nedenleri;
- Genetik faktörler
- Çevresel faktörler
- Düşük doğum ağırlığı
- Annenin gebelik döneminde sigara ve alkol kullanımı
- Hamilelik döneminde ilaç kullanımı
Vakaların %5inde nörolojik bir sorun olduğu düşünülmektedir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite görülme sıklığı nedir?
Okul çağı çocuklarının ortalama %5’inde görülmektedir. Erkeklerde daha sık görülmektedir.
Dikkat eksikliği belirtileri nedir?
- Konsantre olamama ve dikkat etme sorunları
- Okulda sırasını beklemeden sorulara cevap verme
- Unutkanlık
- Endişeli, öfkeli ve üzgünlük
- Sinirlilik
Dikkat eksikliği tanısı nasıl konulur?
Her dikkat sorunu ve hareketlilik hastalarda bu tanıyı doğrulamaz. Önemli faktörlerden biri yaş özelliğidir. Küçük yaş grubunda olan çocuklarda hareketlilik doğaldır. Belirtilerin birden fazla alanda yaşanması gerekmektedir. Depresyon ve kaygı bozuklukları olan hastalarda da dikkat eksikliği olabilir. Bu hastalıkların da göz önünde bulundurulması gerekiyor.
Herhangi bir teste ihtiyaç yoktur. Aileden alınan öykü, çocuğun iyi olduğu ve zorlandığı alanlar tespi edilir. Ailenin yaşadığı zorluklar sorgulanmaktadır.
Dikkat eksikliği tedavisi nedir?
Okul öncesi dönem
Medikal tedavi dışındaki tedavi yöntemleri tercih edilmektedir. Genellikle eğitim programları tercih edilmektedir. Eğitim programları arasında;
- Ebeveyn – çocuk etkileşim terapisi
- İnanılmaz yıllar programı
- Okul öncesi çocukların pozitif ebeveynliği programları
Eğer hastanın tedavisinde bu programlar ile iyi sonuç alınmazsa, medikal tedavi tercih edilebilir.
Okul çağı ve ergenlik dönemi
Medikal tedavi yöntemleri tercih edilmektedir.
- Stimulan grubu ilaçlar (metilfenidat) – hızlı etkilidir.
- Non-stimulan grubu ilaçlar (atomoksetin) – daha uzun sürede etkilidir.
İlaçlar beyinde adrenalin ve nor – adrenalin kimyasallarına etki eder. Beyinde dikkat ve davranış merkezlerini etkilemektedir.
İlaçlara karşı bağımlılık görülmemektedir. Tedavi edilmeyen hastalarda ise alkol madde bağımlılığı ve ekran bağımlılığı görülmektedir.
Hastalarda ilaç tedavisi eğitim hayatının sonuna kadar devam ettirilir. Bazen tedavi döneminde ilaçlara ara verilebilir. Ama ara dönemlerde de eğitim programları uygulanmalıdır.
Tedavide en iyi sonuçlar için erken tanı ve tedavi önemlidir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tamamen iyileşir mi?
Kalıcı ve sürekli olan bir psikiyatrik bozukluktur.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tedavi edilmezse ne olur?
Hastalarda alkol - madde bağımlılığı ve ekran bağımlılığı görülmektedir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tehlikeli midir?
Akademik, sosyal, psikiyatrik sorunlara ve olumsuz etkileri yaşam boyu sürebilen hastalıktır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu nasıl önlenebilir?
- Basit bir günlük rutin oluşturulmalı
- Olumlu yaklaşım yapılmalı
- Yapılan hareketlerden ötürü kızılmamalı
- Takdir edilmeli