Epilepsi (Sara) Hastalığı Nedir?

Epilepsi hastalığı ya da halk arasında bilinen adıyla sara hastalığı, beyinde bulunan sinir hücrelerindeki ani ve kontrolsüz boşalmalar sonucu ortaya çıkan ve kaslarda istemsiz kasılmalar, duyusal değişiklikler ve bilinç değişiklikleri ile kendini gösteren bir hastalıktır. 

Epilepsi (Sara hastalığı) nedir?

Beynin herhangi bir bölgesinde ani ve kontrolsüz boşalmalar olup, bilinç değişiklikleri, istemsiz kasılmalar ve duyusal değişikliklerin görüldüğü nöbetlerle seyreden kronik nörolojik hastalıktır.

Epilepsinin nedenleri ve risk faktörleri nedir?

Beynin herhangi bir bölgesinde sinir hücrelerinin (beyindeki nöron grupları) anormal elektrik sinyali iletmesi sonucu gelişir. Ani elektrik aktivite patlamasının bir sonucudur. Beyni etkileyen hastalıklar epilepsi nedeni olabilir. Çoğunlukla çocukluk döneminde başlar.

• Kafa travması
• Tümörler (beyin kanserleri)
• Genetik hastalıklar
• Metabolik hastalıklar
• Doğum sonrası oksijensiz kalma
• Prenatal enfeksiyonlar (anne karnında geçirilen)
• Beyinde gelişimsel malformasyonlar
• Menenjit

İnsanların yaklaşık %5’inde yaşamları boyunca, yüksek ateş, enfeksiyon, uykusuzluk ve yüksek stres nedeniyle tek epilepsi nöbeti geçirmektedir. Ama tek epilepsi nöbetinin geçirilmesi epilepsi hastalığı anlamına gelmez. Epilepsi hastalığında nöbetler birden fazla (en az 2 kez) görülmektedir.

Epilepsi belirtileri nedir?

Epilepsi belirtileri beynin etkilendiği bölgenin yürüttüğü işleve göre görülmektedir.

• Ani kasılmalar
• Bilinç kaybı
• Kollarda ve bacaklarda kontrol edilemeyen sallantılar
• Sabit bir noktaya bakmak
• Hızlı gör kırpma
• Seri şekilde baş sallama hareketi
• Kısa bir süre ses ve konuşmalara yanıt vermeme
• Anksiyete, korku
• Dejavu (o anı önce yaşamış gibi hissetmek)

Epilepsi hastalığında nöbet öncesi belirtiler nedir?

Nöbet öncesi olan belirtiler Aura olarak bilinmektedir. Aura, hastanın beynin küçük bir bölgesinden başlayan nöbetin ilk olarak bazı belirtileri yaşamasıdır.

• Uyuşma
• Ani korku hissi
• Hoş olmayan kokular alma
• Mide bulantısı
• Görme veya duyma değişikliği

Epilepsi tanısı nasıl konulur?

Nöroloji uzmanı tarafından hastanın hikayesi alınır ve fizik muayenesi yapılır. Nöbetlerin sıklığı, nöbetlerin süresi ve başladığı yaş değerlendirilir. En az 2 kez nöbet hikayesi olan hastada epilepsi hastalığı düşünülür.

EEG (elektroensefalografi) yöntemiyle beynin elektriksel aktivitesi ölçülür. Bu yöntemle tanının konulması ve kontrolsüz elektriksel deşarjların beynin hangi bölgesinden başladığı tespit edilir.

MR ve bilgisayarlı tomografi ile beyinde nöbetlere neden olabilecek yapısal bozukluklar değerlendirilir.

Epilepsinin çeşitleri nedir ?

30’dan fazla nöbet türü bilinmektedir. En sık görülenleri aşağıda belirtilmektedir.

Basit parsiyel nöbet – hastanın bilinci açık olur. Farklı tipleri vardır:

• Temporal lobdan kaynaklanan – bu nöbet tipi ani korku, kötü koku ve tatlar alma, içten gelen hoş olmayan his, daha önce olmamış bir olayı olmuş gibi hissetme veya daha önce olmuş bir olayı olmamış gibi hissetme ile kendini göstermektedir.
• Frontal lobdan kaynaklanan - bu nöbet tipinde hareketler ile ilgili sorunlar görülmektedir.
• Parietal lobdan kaynaklanan – bu nöbet tipinde geçişi uyuşukluk belirtileri görülmektedir.
• Oksipital lobdan kaynaklanan – bu nöbet tipinde görme alanının yarısını etkileyen flaş şeklinde ışıklar ve değişik renkler görme belirtileri görülmektedir.
• Kompleks parsiyel nöbet – hastanın bilinci etkilenir. Bu tip nöbetlerde yutkunma, çiğneme, yalama ve bir şey arama gibi şaşkın bakınma hali görülür. Nöbet sırasında hastalar etrafda dolaşabilir. Nöbet sonrası hasta herhangi bir şey hatırlamayabilir.
• Jeneralize nöbet – bu tip nöbetlerde nöbet tüm beyne yayılmaktadır. Hasta bilincini kaybedebilir. Nöbet geçiren hasta önce yere düşer ve ardından tüm vücudunda kasılma ve gevşemeler görülür. Şiddetli hareketler hastadan istemsiz olarak gelişmektedir.
• Absans nöbet –bu tip nöbetlerde bilinç kaybı görülür. Hasta boşluğa dalıp gitmiş gibi görülmektedir. Çocuklarda başlar ve genellikle dikkat eksikliği ile karıştırılır.Absans nöbetleri şu şekilde sınıflandırılır :
• Atipikabsans
• Miyoklonikabsans
• Klonikabsans
• Tonik absans
• Tonik – klonikabsans
• Atonikabsans

Rolandik epilepsi veya iyi huylu epilepsi nedir?

Çocukluk çağında görülen epilepsi türüdür, genellikle ergenlik döneminde hastalıkta geçer. Bu epilepsi türünde ağızdan salya akması, dudağın bir yöne eğilmesi veya uykudan uyanıp konuşamama gibi belirtiler görülmektedir.

Uyku epilepsisi nedir?

Kişi uykuda epileptik nöbet yaşarsa, direkt uykudan uyanır. Uyku sonrası sık sık uyanma uyku epilepsisi için bir işarettir. Hastalar gün içinde uykulu, yoğun ve bitkin olmaktadır.

Dirençli epilepsi nedir ?

İlaç tedavisine cevap alınamayan epilepsi olarak bilinmektedir. Bu hastaların uykuda ölüm riski yüksektir.

Epilepsi nöbetlerinin süresi önemli midir?

Nöbetin süresi çok önemlidir. Nöbetler genellikle 2 dakikadan daha az sürmektedir. Eğer nöbet süresi 5 dakikadan daha uzun sürerse acil tıbbi yardım alınması gerekmektedir.

Epilepsinin tedavisi nedir?

• İlaç tedavisi : anti – epileptik ilaç tedavisi (fenobarbital, pirimidon, fenitoin, karbamazepin, valproik asit)

İlaç tedavisinin amacı nöbetlerin durdurulmasıdır. İlaçların düzenli kullanılması hastalığın prognozu açısından önemlidir.

• Epilepsi cerrahisi : altta yatan patolojiye göre cerrahi uygulanabilir.

1. Rezektiv cerrahi – epilepsi odağı ortadan kaldırılır.
2. Fonksiyonel cerrahi –nöbet yayılım yolları kesilir. Nöbetlerin yayılması, şiddet ve sıklığını azaltmaya yönelik cerrahi yöntemdir.

• Vagus sinir stimülatörü – göğüs altına yerleştirilen pil ile vagus sinirini belli aralıklarla uyararak nöbetlerin azalmasına neden olur.
• Stres faktörleri kontrol altına alınmalı, alkol ve sigaradan uzak durulmalı, uyku düzenli hale getirilmeli ve günlük egzersiz yapılmalıdır.

Epilepsi hastalığı geçer mi?

Epilepsi tanılı hastaların %75’i ilaç tedavisi sonrası tamamen iyileşmektedir. %25’e kadar hastada ise ilaç tedavilerine rağmen tekrarlayan nöbetler görülmektedir.

Eğer epilepsi herhangi bir neden bağlı olarak değil, primer olarak gelişmişse ve ilaç tedavisine dirençli değilse, zamanında tanı ve uygun tedavi sonrası 2 – 5 yıl içinde geçebilir.

Herhangi bir nedene bağlı gelişen epilepsi hastalığında ise ilaç tedavisi ömür boyu devam edilmelidir. 

Epilepsi hastası ilacını almayı unutursa ne yapmalı?

İlaç tedavisi sırasında ilacı kullanmayı unutan hasta, akla geldiği zaman ilacı kabul etmelidir. İlaç tedavisi doktor onayı olmadan kesilemez. 

Epilepsi tedavi nasıl sonlandırılmalıdır ?

İlaç tedavisi biten ve nöbet hikayesi biten hastanın epilepsi ilaçları doktor onayı ile dozları zaman içinde (kademeli şekilde) azaltılarak kesilmelidir.

Epilepsi nöbetleri sırasında ne yapılmalıdır?

• Hasta yan yatırılmalı – nöbet sırasında salya veya kusma ile solunum yoluna aspirasyonu (solunum yoluna kaçmasını) önlemek için
• Başının altına yastık konulmalı – başını çarpmaması için
• Çevredeki eşyalar uzaklaştırılmalı – vücuduna eşyaların zarar vermemesi için
• Gözlükler çıkarılmalı
• Hastanın etrafında boş alan oluşturulmalı – rahat nefes alması için

Epilepsinin tanı ve tedavisi neden önemlidir?

Epilepsi beklenmeyen ani ölüm nedenidir. Uzun süren veya kısa zaman içinde birkaç kez tekrarlayan nöbet sonrası beyin hasarı veya ölüm görülebilir. 

Bunun haricinde düşme, boğulma ve araba kazalarına neden olmaktadır. Çünkü, nöbet sırasında kontrol kaybı görülür.

Epilepsi hastalığı olan hastaların Serebral palsi riski yüksektir. Özellikle doğum sonrası ve erken çocuk döneminde epilepsi tanılı hastalarda gelişebilmektedir.

Epilepsi sendromlarının sınıflaması hangileridir?

1. İdiyopatik – hastalığın nedeni bilinmemektedir, ama genetik bağlantısı vardır.
2. Semptomatik – hastalığın nedeni bilinmektedir. Kafa travmaları, doğum sonrası beyin hasarı, beyin enfeksiyonu, inme ve beyin tümörlerine bağlı olarak gelişir.
3. Kriptojenik–hastalığın bir nedene bağlı olduğuna doktor inanmaktadır, ama nedeni bulamamaktadır.

Epilepsi sendromları hangileridir?

• İnfantil spazmlar (West sendromu) – ard arda seğirme hareketlerinin görüldüğü, bebeğin ileri doğru sarsılmasına neden olan epilepsi sendromudur.
• Lennox – Gastautsendromu – tedavisi zor epilepsi sendromudur.
• Çocukluk çağı Absans epilepsi – kısa boş bakma anlarıyla karakterizedir. Gençlik yıllarında remisyona girmektedir.
• Juvenilmiyoklonik epilepsi – jeneralize nöbetler görülür. Ergenlik döneminde başlar.
• Benign epilepsi sendromu – geceler görülen parsiyel nöbetlerle görülür ve tonik – klonik nöbetlere dönüşür.
• BenignRolandik epilepsi
• Temporal lob epilepsisi – en yaygın görülen epilepsi türüdür.
• Frontal lob epilepsisi – bitkinliğe, konuşma bozukluğuna ve uykuda kavga ediyormuş gibi hareketlerin görüldüğü epilepsidir.
• Refleks epilepsisi – parıldayan ışıklara veya çevredeki bir şeyler tarafından tetiklenir.

---