Fobi Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi
Fobi, belirli bir nesneye, duruma veya faaliyete karşı aşırı ve mantıksız bir korkudur. Fobiler, günlük yaşamı önemli ölçüde etkileyebilecek ciddi bir rahatsızlıktır.
Fobi nedir?
Herhangi bir nedene bağlı duyulan korkunun bireyin günlük hayatını olumsuz yönde etkilemesi durumu fobi olarak değerlendirilmektedir.
Fobi korkunun bir çeşididir. İnsanlarda sıklıkla görülen fobiler anksiyete bozukluklarıdır.
Fobi kendini nasıl gösterir?
Tehlike anında yaşamı tehdit eden durumlardan içgüdüsel olarak kaçınmamız korku olarak algılanmaktadır. Yani, korku bir ön uyarı mekanizmasıdır. Bireyin korkuya neden olan durumlardan kaçınamaması, kaçındığı halde duygusal rahatlayamaması korkunun kontrolden çıkması anlamına gelmektedir. Bu durumda endişe giderek artar ve anksiyeteye dönüşür. Kişinin günlük hayatı olumsuz yönde etkilenmiş olur. Anksiyeteye dönüşen korku fobi anlamına gelmektedir. Fobiler her zaman bir varlığa veya duruma bağlı olmayabilir.
Toplumda fobiler, kadınlarda erkeklerden daha fazla görülmektedir. Toplumun %15’de herhangi bir tür fobi mevcuttur.
Basit fobiler çocukluk döneminde, karmaşık fobiler ise ergenlik veya bu dönemi takip eden dönemlerde ortaya çıkar.
Fobi nedenleri nedir?
Fobilerin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, biyolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Genetik yatkınlık, belirli beyin kimyasallarının dengesizliği ve travmatik bir deneyim, fobi geliştirme riskini artırabilir.
Çocukluk döneminde gelişen fobiler
- Çocukluk çağında herhangi bir basit fobinin beklenmedik bir deneyim sonucu fobi gelişebilir.
- Aile bireylerinden birinde mevcut fobinin çocuk üzerinde de fobi oluşturma etkisi nedeniyle fobi gelişebilir.
- Kalıtımsal olarak fobi gelişebilir (örneğin, kan fobisi veya tıbbi işlemlere karşı fobiler).
Ergenlik döneminde görülen fobiler
- Kalıtsal özellikler sonucu gelişebilir
- Yaşam olaylarının etkisinden gelişebilir.
Fobi çeşitleri nedir?
Özgül fobiler
Bu fobiler, belirli bir nesneye veya duruma karşı korkudur. Örneğin, örümceklerden, yüksekliklerden veya kapalı alanlardan korku. Agorafobi, açık alan korkusudur. Kolayca kaçıp kurtulamayacağını düşündüğü mekanlarda bulunmaktan kaçınmak veya bulunduğu taktirde ileri düzeyde korku yaşaması halidir. Yılan, köpek gibi hayvanlarla karşılaşma, suya girme, yüksek bir mekana çıkma gibi durumlara yönelik fobiler.
Sosyal fobi
- Aynı zamanda sosyal kaygı bozukluğu olarak da bilinmektedir. Bireyin belirli sosyal şartlarda ileri düzeyde kaygılı olması durumudur. Kendini yabancı hissedebileceği ortamlarda tüm dikkatlerin kendine yöneleceğini düşündüğü eylemler sırasında ortaya çıkan kaygı halidir.
- Sosyal fobiler fobiler, başkalarının önünde bulunma veya değerlendirilme korkusudur. Örneğin, topluluk önünde konuşmaktan, yabancılarla tanışmaktan veya kalabalık bir ortama girmekten korkma.
Fobi belirtileri nedir?
- Titreme
- Soğuk terleme
- Nefes darlığı
- Ağız kuruluğu
- Çarpıntı
- Yüz kızarması
- Yutkunma güçlüğü
- Bulanık görme
- Mide bulantısı
- Bilinç kaybı, bayılma
- Bunalım
- Sinir krizi, şok
Fobi tanısı nasıl konulur ?
Bu hastalar kendi fobilerinin farkındadırlar. Basit fobileri olanlar, günlük yaşam tarzını bozmadığı için doktora çok sık başvuru yapmazlar. Karmaşık fobilerde ciddi işlevsel bozukluk görülür ve bu hastalar daha sıklıkla doktora gelmektedir.
Fobi tedavisi nedir ?
Fobiler genellikle tedavi edilebilir. Tedavi seçenekleri arasında psikoterapi, ilaç tedavisi veya her ikisinin bir kombinasyonu yer alır.
Psikoterapi, fobilerin nedenini ve nasıl çalıştığını anlamanıza yardımcı olabilir. Bilişsel davranışçı terapi (CBT), fobileri tedavi etmek için en yaygın kullanılan terapi türüdür. CBT, fobik düşünce ve davranışları değiştirmek için tasarlanmıştır.
İlaç tedavisi, fobilerin neden olduğu kaygıyı azaltmak için kullanılabilir. Antidepresanlar, anksiyete ilaçları ve beta blokerler, fobileri tedavi etmek için kullanılan yaygın ilaçlardır.
Fobiler, günlük yaşamı önemli ölçüde etkileyebilecek ciddi bir rahatsızlıktır. Tedavi, fobilerin neden olduğu endişe ve korkuyu azaltmaya ve yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Fobi tamamen iyileşir mi?
Tedavi edilmediği taktirde hastalık belirtileri kalıcı olmaktadır. Sosyal fobiler nadiren kendiliğinden kaybolur. Uygun tedavi gören hastaların iyileşme ihtimali yüksektir.
Fobi tehlikeli midir?
İleri seviyedeki fobik durumlar kalbin durması ve ölümle sonuçlanabilir.