Güneş Yanığı Nedir? Tedavisi Nasıldır?
Güneş yanığı, güneş ışınlarına mazur kalan deri bölgesinde oluşan termal hasardır. Yaşam enerjisi vermek, D vitamini açısından bedensel vitamin kaynağımız olmak ve enzimlerin oluşmasında etken rol almak gibi birçok faydası olan güneşin, aynı zamanda çok büyükte zararlı vardır. Cildi en çok yaşlandıran faktörlerden biri güneş ışığıdır. Denize girmek ve güneşlenmek esnasında kendimizi mutlaka korumalıyız. Hem yaşlanmaktan hem de ileriki dönemde karşımıza çıkabilecek olan deri kanserlerinden korunmak açısından güneşten korunmamız gerekir. Bunlar güneşin uzun dönemde karşımıza çıkacak etkileridir. Kısa dönemde ise uzun süre güneş altında kaldığımızda karşımıza çıkan güneş yanığı tehlikesi vardır. Uyumak, kitap okumak, oyun oynamak gibi farkına varmadan plajda uzun süre güneşe maruz kalmak güneş yanıklarına sebep olabilir.
Güneş yanıklarını engellemenin yolları nelerdir?
Güneş ışığı bulutlu bir havada bile tenimize ulaşabiliyor. Hava bulutlu olsa bile kişiler mutlaka önlem almalı, güneş kremi kullanıp güneşe fazla maruz kalmamalıdırlar.
Yaz aylarında özellikle yansıma yapabilen yerlerde; deniz kenarı, havuz kenarı, kum, metal olan yerlerin civarında yaşıyorsak muhakkak 3-4 saatte bir tekrarlamak üzere güneş kremi sürmek zorundayız. Güneş kremlerinde de en az 30 koruma faktörü olmasına dikkat etmemiz gerekiyor.
Güneş yanığının belirtileri nelerdir?
Bedeninizin bir kısmının güneşe maruz kaldığı ve farkına varmadığınız bir günün sonunda şiddetli bir yanma, kızarma, şişme gibi bir reaksiyondan sonra maruz kaldığınız süre uzunsa su toplaması ve canınızın çok yanması gibi reaksiyonlar olabilir.
Bedenin tamamının güneş ışınlarına maruz kalması sonucunda ise daha şiddetli, güneş çarpması diye tabir edilen bir güneş yanığı bile oluşabilir. Bu durumun şiddetine göre hastalar hastanede yatmak durumunda bile kalabilirler.
İlk ve en önemli tavsiye bedenimizin güneş görecek olan yerlerine güneş kremi sürmek ve güneşten korunmaktır.
Bedenimizi etkileyen güneş ışınlarının çeşitleri nelerdir?
Güneşin ultraviyole ışınlarından olan Ultraviyole A dediğimiz ışın nispeten daha alt tabakamıza etki ediyor. Akut dediğimiz hemen etkisini göstermeyen ama cildimizin yaşlanmasına neden oluyor.
Ultraviyole dediğimiz B tipi ışınlar ise derimizin üst tabakasına etki ederek ani kızarıklık, ödem gibi olaylara neden olur.
Güneş ışınlarının uzun vadeli etkileri nelerdir?
Güneş hasarı birikici bir hasardır. Çocukluktan beri görülen güneş ışınları birikerek ileriki yıllarda cilt kanseri gibi bir olaya neden olabilir. Cildimizin yaşlanmasına neden olabiliyor. Cilt üzerinde bulunan bir takım lekelerin, buruşukların, kırışıklıkların nedeni çocukluktan beri maruz kaldığımız güneş ışınlarıdır. Kişiler ne kadar çok güneşten korunurlarsa yaşlanmaları o kadar az, kanser riskimiz ve lekelerimiz o kadar az olur. Bu sebeple özellikle yaz aylarında olmak üzere tüm yıl kendimizi güneşten korumamızda fayda var.
Güneş kremini nasıl kullanmalıyız?
Deniz kenarı ve plajlara gittiğimiz zaman vücudumuzu güneş yanıklarından korumak için sürdüğümüz güneş kremlerinin etki etmesi için belirli bir zaman geçmesi lazım. Güneş kremi sürdükten sonra hemen denize girmemek gerekir. Vücudumuzun güneş kremini emmesi lazım ki etkisini göstersin fayda etsin.
Özellikle çocuklarda çok sık suya girip çıkmaları, oyun oynamaları, kuma sürtünmeleri vs olduğu için yüzeydeki kremin etkisini kaybetmesinin süresi daha kısa olabilir. Bu yüzden çocuklarımızı korumak adına 3-4 saatte bir sürdüğümüz güneş kremini yenilemekte fayda vardır. Hatta denize girmedikleri bir dönemde üstlerinde muhakkak bir kıyafet olması, şapkalarını hiç çıkarmamaları, gerekirse güneş gözlüğü kullanmaları güneş yanığını önlemek adına iyi olacaktır.
Güneş yanığının çeşitleri nelerdir?
Tip 1 dediğimiz güneş yanığında; kızarıklık, hafif bir yanma ve kaşıntı hissi, yüzeyde elimizi sürdüğümüzde sıcaklık artışı karşımıza çıkabilir.
Tip 2 dediğimiz ve daha fazla etkisi olan güneş yanığında ise su toplamaları ortaya çıkmaya başlar. Su toplaması olduğunda güneş yanığı daha ciddi bir boyuta ulaşmıştır.
Tip 3 dediğimiz ve nadiren kendini gösteren güneş yanıklarında ise açık yaralar belirir.
Güneş yanığı olduğunda neler yapılmalıdır?
Güneş yanığı olduğunda özellikle su kaybını önlememiz lazım. O yüzden muhakkak kişi ya da çocuk su içmeye yönlendirilmelidir.
Günde 3-4 defa soğuğa yakın serin banyolar alınmalıdır. Islak mendiller ile yüzeye ıslak banyolar yaptırmak kişileri rahatlatabilir. Vazelin gibi kalın nemlendiriciler yerine su bazlı kremler ile vücudu nemlendirmek gerekebilir. Bu sayede cildin kurumasını engellememiz ve nemini tekrar almasını sağlamamız önemlidir.
Şiddetli baş ağrısı ve kusma olursa eğer sistematik tedavi yapmak ve belki de serum takmak faydalı olacaktır.
Kaynaklar
Jameson JL, et al., eds. Photosensitivity and other reactions to light. In: Harrison's Principles of Internal Medicine. 20th ed. The McGraw-Hill Companies; 2018. https://accessmedicine.mhmedical.com. Accessed June 8, 2020.
Kelly AP, et al. Acute effects of light on skin. In: Taylor and Kelly's Dermatology for Skin of Color. 2nd ed. McGraw Hill; 2016. https://accessmedicine.mhmedical.com. Accessed Jan. 10, 2022.