Hemoroid (Basur, Mayasıl) Hastalığı
Hemoroid, makat bölgesindeki toplar damarların genişleyerek şişmesidir. Toplumda sık görülen hemoroid, halk arasında basur ya da mayasıl olarak da bilinir.
Hemoroid (Basur veya Mayasıl hastalığı) nedir?
Anal kanalın distal kısmında (en uç kısmında), yani anüste (makat) damarların genişlemiş durumudur.
Hemoroid nasıl oluşur ?
Kan damarlarının duvarı genişler ve bu damarlar içine dolan kan nedeniyle balon haline gelen bu damarlar anüsten dışarı çıkar. Genelde şişmiş damar duvarları tahriş olur ve çoğu zaman damar duvarları hasarlandığı için kanamalar görülür.
Hemoroidin nedenleri ve risk faktörleri nedir ?
- Aile bireylerinde hemoroid hikayesinin olması
- Kabızlık
- Uzun süreli ishallerin görüldüğü hastalıklarda
- Obezite
- Gebelik
- Uzun dönem pozisyon değiştirmeden ayakta kalma veya aynı pozisyonda oturma
- Egzersizden uzak yaşam şartları
- Anal cinsel ilişki
- Hemoroidi olan hastalarda öksürme, hapşırma ve kusma durumu, hastalığın kötüleşmesine neden olmaktadır.
Hemoroidin belirtileri nedir ?
Hemoroidin belirtileri hastalığın derecelerine bağlıdır.
- Derece – görülen kanamalar
- Derece – kanama ve kaşıntı
- Derece – kanama, kaşıntı ve makatta akıntı veya ıslaklık
- Derece – kanama, kaşıntı, akıntı ve ağrı
Hemoroid hangi hastalıkların belirtisi veya öncü bulgusu olabilir ?
- Kolorektal kanser
- Crohn hastalığı
- Ülseratif kolit
- Divertikülit
- Kolon polipleri
Anal çatlaklar da anüste kanama ve ağrı nedenidir ve bundan dolayı hemoroid ile karıştırılabilir.
Hemoroidin hangi türleri var ?
2 tür hemoroidvardır : iç ve dış hemoroidler
- İç hemoroidler(prolapslıhemoroidler) – bu hemoroidler görülmeyecek ve hissedilmeyecek kadar daha derin bir noktadan kaynaklanmaktadır. Bu hemoroidlerde ağrı ve acı hissi az görülür. Çünkü bu alanda sinir uçları daha az bulunmaktadır.Dışkı ve tuvalet kağıdında kan görülmesi hikayesi olan hastalarda düşünülmektedir. Bu hemoroidler çevre dokulardan daha pembe renkte ve nemli görülmektedir.Bu hemoroidler kendiliklerinden kolaylıkla içeri girebilirler.
- Dış hemoroidler–anüsün (makat) dış çeperindeki derinin hemen altında görülmektedir. Bu hemoroidler ağrılıdır. Çünkü bu bölgeler sinir uçlarından zengindir.
Hemoroid tanısı nasıl konulur ?
- Hastanın hikayesi alınır. Hemoroid için risk faktörleri değerlendirilir.
- Anüs ve rektum muayenesi yapılır, kızarıklık, şişlik, akıntı değerlendirilir.
- Rektal tuşe veya dijital rektal muayene (parmakla rektal muayene) ile rektum ve anal kanal, anüs çevresinde kasların tonusu, hassasiyeti, şişlik, topaklar, tahriş ve diğer bulgular değerlendirilir.
- Anoskop – anal kanalın kısa plastik tüp yardımıyla değerlendirilmesi yöntemidir.
- Rektoskop veya proktoskop – iç hemoroidlerin teşhisi için kullanılır. Bu yöntemde aletler yardımıyla anal kanal üst kısmı ve rektum iç duvarına direkt gözle bakılmasıdır.
- Sigmoidoskopi veya kolonoskopi – hemoroidin kalın bağırsak hastalıklarından dolayı geliştiği düşünüldüğünde, altta yatan patolojinin araştırılması için kullanılabilir.
Birinci derece hemoroidrektoskopi ile görülür.
- İkinci derece hemoroid ıkınma esnasında belirlenir.
- Üçüncü derce hemoroid makat dışına çıkmış hemoroid olarak görülür ve kolaylıkla içeri itilebilir.
- Dördüncü derece hemoroidde ise hemoroid içeri gönderilemiyor.
Hemoroid tromboz nedir ?
Hemoroid içeriğinin kan pıhtısı ile tıkanması halinde gelişmektedir. Hemoroid mor veya mavi renkte görülmektedir. Ağrılıdır ve kanamalara neden olmaktadır. Sıklıkla kaşıntı ve şişlik görülür. Eğer pıhtı erirse, hemoroidin bir parçası geride kalmaktadır ve kalan bu parça da hastayı irrite edebilir.
Hemoroid tedavisi nasıldır ?
Tedavi öncesi hemoroidin risk faktörleri araştırılır. Tedavisi yaşam şartlarının düzenlenmesi, medikal veya cerrahidir.
Yaşam şartlarının düzenlenmesi ile erken dönemde hemoroid 1 hafta içinde iyileşebilir. Özellikle diyet uygulaması ile hastanın lifli besinlerle beslenmesi, sebze ve meyve tüketimi ile hemoroidsemptomları iyileşebilir. Ilık su banyosu da iyileşmeyi hızlandırmaktadır.
İlaç tedavisinde hap, fitil, pomat veya krem kullanılmaktadır.
İlaç tedavisine cevap alınamayan durumlarda, yüksek dereceli hemoroidlerde, tromboz gibi durumlarda cerrahi tedavi tercih edilmektedir.
Hemoroidin cerrahi tedavileri nelerdir ?
- Skleroterapi
- Bandligasyonu
- Hemoroidektomi
- Lazer tedavisi
Hemoroid ameliyatı ne zaman yapılmalıdır ?
- İlaç tedavisine cevap alınamadığı durumda
- Yüksek dereceli hemoroidlerde (üçüncü ve dördüncü dereceli)
- Komplike durumlarda, yani ağırlaşmış hemoroidlerde (tromboze ve tekrarlayan enfeksiyonlarda)
Hemoroid ameliyatı sonrası iyileşme süreci nasıl ilerliyor ?
Hemoroidektomi işlemi yapılan hastaların en az 1 gün hastanede kalış süresi vardır. 7 – 10 gün aralığında iyileşme süresi vardır. Ameliyattan sonra aynı gün hastanın ayağa kalkmasında sorun olmamaktadır. Ameliyat sonrası bol sıvı ve lifli besin tüketimi uygundur. Anüse (makat) ağrıkesici etkili pomatlar uygulanır. Bölgeye soğuk kompresler önerilir. Ağrı ve ödemi azaltmak için ılık su banyoları uygulanır.
Hemoroid nasıl önlenir ?
- Hemoroidden korunmak için, hemoroidin oluşmaması için şunlar yapılmalıdır;
- Yaşam şartlarının düzenlenmesi
- Kabızlığı önleyen diyet beslenmesi (lifli besinler, sebze ve meyve tüketimi)
- Günlük 30 dakika egzersiz
- Obezitesi olan hastalarda kilo verilmesi
- Tuvalet ihtiyacı durumunda defekasyonu geciktirmemek
- Uzun süre tuvalette oturmamak
Hemoroide hangi bölüm, hangi doktor bakar?
Hemoroid hastalığı, asıl olarak genel cerrahi bölümünün ilgi alanına giren bir hastalıktır. Gastroenteroloji doktorları da hemoroidin tanısını koyabilir ve ameliyat gerektirmeyen hemoroidleri tedavi edebilir. Ancak hemoroidin cerrahi tedavisi, genel cerrahi uzmanlarınca yapılır.
