Katarakt Nedir? Neden Olur? Tedavisi Nasıldır?

Katarakt, gözün içinde bulunan ve mercek adı verilen saydam kısmın saydamlığını kaybetmesi sonucu oluşan ve görme netliğinin azalmasına neden olan bir hastalıktır. Daha çok yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkar. Toplumda çok sık görülen katarakt,  tüm dünyada körlüğün en sık nedenidir. Hastalığın tedavisi, saydamlığını yitiren merceğin ameliyat ile çıkarılarak yerine yapay mercek takılmasıdır.

Katarakt Nedir? 

Gözün saat camı gibi olan ön yüzüne kornea adı verilir. Burası kontakt lenslerin oturduğu yerdir ve aynı zamanda lazer cerrahilerinin uygulandığı alandır. Korneanın hemen arkasında gözün renkli olan kısmı iris yer alır. Arkasında ise gördüklerimizi odaklayan şeffaf bir lens bulunur. Gözün içinde bulunan bu şeffaf lens oldukça önemlidir. Görme mucizesinin büyük bir kısmının gerçekleştiği yer burasıdır. Bu lens şeffaf elastik yapısıyla uzaktaki ve yakındaki cisimlere tam odaklanmamızı sağlar. Ancak yaşlandıkça bu lens sertleşir, kalınlaşır ve elastikiyetini kaybeder. İhtiyacımız olan şeylere de odaklanmamız zorlaşır. 40’lı yaşlardan sonra yakını görmemiz işte bu nedenlerden dolayı zorlaşır.

Bu lens yaşlanma süreci içerisinde iki evreden geçer. Birinci evrede elastikiyetini kaybeder. Artık kişi uzağa ve yakına bir şekilde odaklanamaz. İkinci evrede ise elastikiyetinin yanı sıra şeffaflığını da kaybeder. Bu lens donuklaşır. Buğulu bir cam gibi olur. İşte bu ikinci evreye katarakt adını veriyoruz.

Katarakt Neden Olur?

Birçok farklı katarakt türü vardır. Kataraktın en sık nedeni ilerleyen yaştır. Ancak doğuştan itibaren oluşabileceği gibi ileriki yıllarda ilaç kullanımına bağlı olarak da  katarakt gelişebilir. Özellikle kortizon içeren ilaçlar burada oldukça önemlidir. Geçirilen kafa travmaları, diğer göz ameliyatları ve diyabet erken dönemde kataraktın gelişimine yol açabilir. Böyle durumlarda kataraktın gelişme riski diğerlerine göre %25 oranında daha fazladır.

Aslında 50 yaşına gelen herkeste iyi bir ölçüde de olsa birinci evre katarakt adı verilen bir katarakt gelişmeye başlar. En azından lensin elastikiyeti bozulmuştur ve şeffaflığını yavaş yavaş kaybetmeye başlamıştır. Bu durum saçların beyazlaması gibi yaşlanma sürecinin doğal bir parçasıdır. Genellikle kataraktın ilerlemesi yavaştır. Hatta o kadar yavaştır ki kişi kataraktın farkına bile varmaz. Çoğu zaman insanlar kataraktları olduğunu göz muayenelerine geldiklerinde doktorlarının onlara söylemesi ile öğrenirler. Aynı zamanda katarakt bazen o kadar hızlı ilerler ki aylar içerisinde tam gören bir gözün çok az gören bir göz haline gelmesi bile mümkündür.

Kataraktlı Bir Hasta Nasıl Görür?

Buna şu şekilde bir örnek vermek uygun olacaktır. Görüşünüz şeffaf bir pencereden dışarıya bakıyor iken artık buğulu bir camdan dışarı bakmak gibidir. Görüşünüz sadece kötüleşmek ile kalmaz katarakt nedeniyle aynı zamanda ışık saçılmaları meydana gelir ve özellikle araba ışıkları gibi parlak ışıklarda sorun yaşanmaya başlanır. Bu durum yaşlandıkça gece araba sürerken yaşadığımız sorunların en önemlisidir. Kataraktın etkilerinden biri de renklerin seçilmesindeki güçlüktür. Çünkü katarakt gelişen göz içi merceği artık şeffaflığını kaybeder, önce sarımtırak bir renge daha sonra da kahverengi bir renge doğru kayar. Bu durum mavi ışığı filtrelediği için birçok insan mavi, siyah gibi koyu tondaki renkleri algılamakta zorlanır.

Bir hastayı katarakt açısından değerlendirmenin en kolay yolu ışıklı biyomikroskop cihazı ile değerlendirilmesidir. Bu en kolay, en basit olmazsa olmaz bir tedavi yöntemidir. Bu cihaz sayesinde gözün içindeki merceğin her türlü detay ayrıntısını elde edebiliyoruz.

Katarakt Evreleri Nelerdir?

Çok farklı katarakt evreleri görülmektedir. Bazı hastaların kataraktları erken evrede tespit edilmiş olabilir ve kataraktları henüz ilerlememiş olabilir ve o kişiler sadece gözlükleriyle görmeye devam edebilirler veya cerrahi bir düzeltmeyle gördüklerinden daha iyi bir görmeyi arzu ediyor olabilirler. Başlangıç seviyesindeki bir kataraktın ameliyat edilip edilmemesi daha çok hastanın ihtiyaçlarına göre tespit edilir. Ancak kataraktın seviyesi öyle bir yere kadar ilerlemiş olabilir ki cerrahi yöntem dışında kataraktın alınması dışında hiçbir yöntem daha iyi bir görüşü sağlamıyor olabilir.

Katarakt gözün içinden küçük parçalara ayrılarak çıkartılır ve çıkan lensin yerine teknolojinin ulaştığı en son nokta olan yeni nesil akıllı lensler takılarak hastanın uzağı yakını ara mesafeyi çok net bir şekilde hem de ömür boyu görebilmesi temin edilir.

Katarakt ameliyatı genellikle 10-15 dakika süren bir operasyondur. Lokal anestezi ile gerçekleştirilir. Kişileri bayıltmaya, narkoza ve sonrasında ayıltmaya gerek duyulmaz. Hasta çok konforlu bir seans geçirir. Operasyonun bitiminde göz bantlı olarak hasta eve gönderilir ve göz bir gece bantlı kalır. Ertesi gün bant açıldığında hastamız saatine baktığında saati okuyabilir durumdadır. Kişi bundan sonraki yaşantısını tamamen gözlüksüz bir şekilde sürdürebilir.

Kataraktın İlerlemesini Nasıl Durdurulur?

Kataraktın ilerlemesini azaltmanın bir numaralı yolu, oksidasyonu engellemektir. Diğer bir deyişle gözün içindeki yaşlanma sürecini azaltmaktır, hafifletmektir. Oksidasyonu azaltmanın birinci yolu sağlıklı sebze ve meyve tüketmektir. Bu yiyeceklerden aldığımız mineraller ve oksidanlar ve özellikle C vitamini, gözün içindeki yaşlanma sürecini yavaşlatmaya yardımcı olur.

Katarakt gelişimini azaltmanın ikinci yolu, gözü ultraviyole ışığının zararlı etkilerinden korumaktır. Bunu da en basit şekilde UV korumalı güneş gözlükleri ile sağlayabiliriz. Mesela balıkçılarda ve denizde çok fazla zaman geçiren insanlarda kataraktın çok daha erken evrelerde başladığını, hızlı ilerlediğini gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Sadece güneşten gelen UV ışınları değil aynı zamanda onların sudan yansımış şekli de göze geldiğinde de göz bu ışınlara maruz kaldığında da daha çabuk etkilenir.

Üçüncü ve belki de en önemli tavsiye düzenli göz kontrollerini aksatmamaktır. Bu göz kontrollerinde diğer göz rahatsızlıkları olduğu gibi katarakt rahatsızlığı da tespit edilebilir.

 

---