Sedef Hastalığı (Psoriazis) Nedir? Belirtileri Nedir? Tedavisi Nasıldır?
Sedef hastalığı tıpta Psoriasis olarak bilinir. Kronik bir hastalık olan sedef hastalığı tedavisi olmayan bir hastalıktır. Sedef hastalığının altında yatan neden, derideki bazı hücrelere karşı antikor oluşumudur. Sedef hastalığı, otoimmün bir hastalıktır.
Sedef hastalığı (Psoriazis) nedir?
Cildi oluşturan hücrelerin hızlı çoğalması sonucu oluşan, ciltte beyaz pulların görüldüğü ve psoriazis olarak bilinen cilt hastalığıdır. Çoğunlukla dirsek, diz, kafa derisi ve sırtta birkaç santimetre çapında görülmekle birlikte vücudun büyük bir kısmını da kaplayabilir. Zamanla iyileşme görülür ve kişinin hayatı boyunca tekrar geri gelebilir.
Sedef hastalığı neden olur ?
Nedeni henüz bilinmemektedir. Birkaç faktörün birlikte etkisiyle vücutta bu hastalığın oluştuğuna inanılmaktadır.
Normalde cilt hücreleri 15-30 günde bir yenilenir. Bağışıklık sistemindeki sorun, iltihaplanmalara cildin kendisini yenilemesine ve hücrelerin hızlı bir şekilde çoğalmasına neden olur. Böylece sedef hastalığında cilt hücreleri 3-4 günde bir yenilenir. Eski hücreler yeni hücrelerin üzerinde gümüş pullar olarak görülür.
Sedef hastalığı için bazı tetikleyici faktörlerin olduğu düşünülmektedir :
- Sıyrıklar, kesikler, enfeksiyonlar, stres, sıtma ilaçları, lityum ilacı, hidroksiklorokin, aşırı alkol ve sigara kullanımı
- Soğuk ortamlarda yaşamak.
Sedef hastalığı kimlerde olur?
Hem erişkin, hem de çocuklarda görülebilir. Erişkinlerde plaklar şeklinde görülürken, çocuklarda damlacık şeklinde görülür.
Sedef hastalığı bulaşıcı mıdır?
Sedef hastalığı bulaşıcı değildir ve kişiden kişiye geçmez. Bazen aile üyelerinde görüldüğü bilinmektedir. Ama yüz ve elde görüldüğünde kişinin sosyal izolasyonuna neden olabilir.
Sedef hastalığının riskleri nedir?
- Kalp hastalığı
- İnme
- Metabolik sendrom
- Akciğer sorunları
Sedef hastalığının çeşitleri ve belirtileri nedir?
- Plak tip sedef hastalığı – kaşıntılı ve ağrılı, bazen de kanamaların görüldüğü kırmızı lekeler şeklinde gümüş renkli pullar görülür.
- Püstüler sedef hastalığı–avuç ve ayak tabanlarında içi iltihabi olmayan beyaz veya sarı renkli sıvı ile dolu baloncuklar görülür.
- Damlacık tarzı veya gutat sedef hastalığı – gövde, el ve ayaklarda küçük kırmızı lekelerle kendini gösterir.
- İnverse sedef hastalığı – cildin kıvrıldığı yerlerde, kasık, koltukaltı, göğüs altı ve kulak arkası alanlarda parlak kırmızı renkte lezyonlar görülür.
- Eritrodermik sedef hastalığı – cildin yanma kızarıklığına sahip olduğu yerlerde görülür. Güneş yanığı, enfeksiyon, ilaç kullanımlarının kesilmesi sonrası tetiklenir.
- Psöriatik artrit – sedef hastalığı olanlarda artrit kliniğinin olduğu görülür.
Sedef hastalığı tanısı nasıl konulur?
Hastalığın aktif olduğu dönemde dermatologlar tarafından fizik muayenede kolaylıkla tanı konulabilir. Saç derisi, dirsek, diz, göbek deliği ve tırnaklar başta olmakla tüm vücut muayene edilir. Gerek duyulursa biyopsi istenir.
Sedef hastalığı tedavisi nedir?
Sedef hastalığının kesin bir tedavisi yoktur. Tedavide birçok yöntem vardır. Tedavi hastanın yaşına, genel sağlık durumuna, hastalığın çeşidine ve döküntünün büyüklük ve yerine göre planlanır.
Steroid kremler
Nemlendiriciler
Losyonlar
Köpükler
Kömür katranı
D vitamini içeren merhemler
Retinoid kremler
Şiddetli hastalık tablosu olan vakalarda cilde ultraviyole ışık tedavisi ve psoralen ilaç tedavisi uygulanır.
Metotreksat ilacı hastalık tedavisinde kullanılabilir. Ama bu ilacın karaciğer ve kemik iliği için zararlı taraflı vardır.
Çeşitli biyolojik ajanlarla vücutta bağışıklık sisteminin bloke ederek iltihaplanmayı kontrol altında tutan tedavi yöntemleri kullanılabilir.
Psöriatikartrit hastalarında enzim inhibitörleri ile tedavi planlanır.
Kaynaklar:
- Dinulos JGH. Psoriasis and other papulosquamous diseases. In: Habif's Clinical Dermatology. 7th ed. Elsevier; 2021. https://www.clinicalkey.com. Accessed March 5, 2020.
- Psoriasis clinical guideline. American Academy of Dermatology. https://www.aad.org/member/clinical-quality/guidelines/psoriasis. Accessed March 5, 2020.
- Aloe. Natural Medicines. https://naturalmedicines.therapeuticresearch.com. Accessed March 6, 2020.
- Bolognia JL, et al., eds. Psoriasis. In: Dermatology. 4th ed. Elsevier; 2018. https://www.clinicalkey.com. Accessed March 5, 2020.
- Richard EG. Psoralen plus ultraviolet A (PUVA) photochemotherapy. https://www.uptodate.com/contents/search. Accessed March 16, 2020.
- Feldman SR, et al. Treatment of psoriasis in adults. https://www.uptodate.com/contents/search/. Accessed March 16, 2020.