Takıntı (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) ya da halk arasında bilinen adıyla takıntı hastalığı, kişinin kendisini rahatsız eden düşünce ve davranışlardan alıkoyamaması ve bu durumun kişinin yaşantısını bozması durumudur. Bu yazıda takıntı ile ilgili aklınıza takılan soruların cevabını bulacaksınız.
Takıntı (Obsesif Kompulsif Bozukluk) Nedir?
Bireyin tekrar eden düşüncülere sahip olması (obsesyon) ve bu düşüncenin kendisini rahatsız etmesinden dolayı, rahatlamak amacıyla sürekli tekrar eden davranışlarda bulunması (kompulsiyon) durumudur.
Takıntı kendini nasıl gösterir?
Bireyin sahip olduğu korku, düşünce ve imgeleri saplantı halinde olur ve kontrol edilemediği için çevredekileri de rahatsız edici olabilir. Kontrol edilemeyen düşüncüler hastalarda farklı ritüellerin zorunlu hale gelmesine neden olmaktadır. Bu hastalar zorlukları ve takıntılı düşünceleri önlemek için bu tekrarlayan davranışları rutin hale getirir.
Hastalar takıntıları görmezden gelmeğe çalışsa da, bu durumu ortadan kaldıramayacağını düşünür ve endişeyi arttırır. Bazen bu durumu engellemek için kendini zorlar, hatta daha kötü sonuçlara neden olabilir.
Genellikle 20 – 35 yaşları arasında görülür. Hem erkek, hem de kadınlarda hastalık eşit oranda görülmektedir.
Takıntı nedenleri nedir?
Biyolojik faktörler – beynin belirli alanlarında aşırı aktivite yaşanması sonucu semptomlar ortaya çıkmaktadır.
Çevresel faktörler – çevresel stres faktörleri semptomlar ortaya çıkmasına neden olmaktadır :
- Taciz
- Sevilen birinin kaybı
- İlişki kaygıları
- Hastalık
- Yaşam durumundaki değişiklikler
- İş veya okul durumunda değişiklikler
Takıntı çeşitleri nedir?
- Sayı sayma
- Temizlik
- Zarar verme
- Şüphecilik
- Simetri
- Cinsellik
- Dini
- Saldırganlık
Takıntı belirtileri nedir?
- Düzenli ve simetrik olma
- Kirlenme korkusu
- Aşırı temizlik takıntısı
- Sürekli duş alma isteği
- Kendisi veya sevdiklerinin zarar görme korkusu
- El sıkışmaktan rahatsız olma
- Başkalarının dokundukları nesnelere dokunmamak
- Nesneler düzensiz olduğunda strese girme
- Mikroplardan korkma
- Bir şeyleri sayma
- Sürekli bir şeyleri kontrol etme isteği
- Bir duayı, kelimeyi veya ifadeyi tekrarlama
Takıntı tanısı nasıl konulur?
Hastanın semptom ve genel davranışları uzman doktor tarafından değerlendirilir. Psikiyatrist tarafından psikiyatrik muayene yapılır. Hastalığın tanısı için laboratuvar testler yoktur ve bazen kişilik bozuklukları, şizofreni veya mental bozukluklarla benzerlik olabileceği için tanısı zor olabilir.
Maudsley testi nedir?
Bu test obsesif kompulsif bozukluklarda hastayı test etmek için kullanılabilir. Puanlama ile hastanın durumu değerlendirilebilir.
- 0 – 12 puan – psikiyatrik muayenede bozukluk saptanma ihtimali çok düşük
- 13 – 17 puan – psikiyatrik muayenede bozukluk saptanma ihtimali var
- 18 puan ve üzeri - psikiyatrik muayenede bozukluk saptanma ihtimali yüksek
Takıntı tedavisi nedir?
Davranış terapisi – bu tedavinin amacı, abartılı ve takıntılı düşüncüleri azaltmak, zorlayıcı davranışlarda bulunmadan kaygı yaratan inançlarıyla yüzleşmeleri konusunda yardımcı olmaktır.
İlaç tedavisi –beyindeki serotonin seviyelerini arttırmaya yönelik ilaçlar kullanılmaktadır.
TMS tedavisi nedir ?
Son yıllarda kullanılan tedavi yöntemidir. Transkraniyal manyetik stimülasyon tedavisi olarak bilinmektedir. Bu tedavi beyindeki sinir hücrelerini uyarmak amacıyla manyetik alanların kullanılması yöntemidir. Noninvaziv bir tedavi şeklidir.
Takıntı tamamen iyileşir mi ?
Tamamen iyileşme olasılığı yüksektir.
Takıntı tehlikeli midir ?
Mutlak bir şekilde tedavi edilmesi gerekmektedir. Çünkü ruhsal bir hastalıktır.
Kaynaklar:
- Deep brain stimulation for obsessive compulsive disorder: Evolution of surgical stimulation target parallels changing model of dysfunctional brain circuits. Frontiers in Neuroscience. 2019; doi:10.3389/fnins.2018.00998.
- Brown AY. Allscripts EPSi. Mayo Clinic. May 2, 2019.
- Obsessive-compulsive disorder. In: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders DSM-5. 5th ed. American Psychiatric Association; 2013. https://dsm.psychiatryonline.org. Accessed Sept. 3, 2019.
- Suicidality in children and adolescents being treated with antidepressant medications. U.S. Food and Drug Administration. https://www.fda.gov/drugs/postmarket-drug-safety-information-patients-and-providers/suicidality-children-and-adolescents-being-treated-antidepressant-medications. Accessed Aug. 13, 2019.
- Gabriel M, et al. Antidepressant discontinuation syndrome. Canadian Medical Association Journal. 2017; doi:10.1503/cmaj.160991.