Artrit Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Artrit, eklemin iltihaplanması demektir. Bağışıklık sistemi tarafından üretilen antikorların eklemlerdeki kıkırdak dokuya zarar vermesi sonucu meydana gelen bir durumdur. En önemli belirtileri eklemde şişme, sertleşme ve ağrıdır. 

Artrit nedir?

Vücut tarafından üretilen ve eklemlerde oluşan kronik romatizmal hastalıktır. Ayak bileği, el bileği, diz ve başka eklemlerde tutulum yapar.

Artrit neden olur?

Vücut otoimmün sistemindeki bir bozukluktan kaynaklanır. Otoimmün bozukluk sonucu bağışıklık sistemi yanlışlıkla vücudun kendi dokularına saldırı yapar ve organ bozukluğuna neden olur. Eklemler bu durumda en sık hasar gören yapılardır. Eklem zarı hasarlanır ve ileri aşamalarda kemiklerde erozyon ve deformitegelişir.

Artrit kimlerde olur?

En sık orta yaş döneminde ve özellikle kadınlarda görülür. Çocuklara özgü romatoidartrit tipleri de vardır.

Artrit risk faktörleri nedir?

• Cinsiyet – kadınlarda erkeklerle kıyaslandığında daha sık görülmektedir.
• Obezite
• 55 yaş altı kadınlar
• Genetik nedenler
• Sigara içmek
• Çevresel etkenler – asbest veya silika maruziyeti
• Hamilelik artrit bulgularının şiddetlenmesine neden olur.

Artritin riskleri nedir?

Eklemlerin yanı sıra, akciğer, kalp, göz, cilt ve kan damarları ve diğer sistemlere de çeşitli zarar verebilir, onların fonksiyonunu bozabilir. Çocuklarda kalıcı engellere neden olabilir.

• Osteoporoz – tedavide kullanılan ilaçların etkisi ile kemiklerde zayıflığın gelişmesidir.
• Romatoid nodüller – vücudun farklı yerlerin ve özellikle dirseklerde baskıya maruz kalınan yerlerde görülür.
• Enfeksiyonlar – tedavide kullanılan ilaçların bağışıklık sistemini zayıflatması ve fırsatçı mikropların etkisi ile gelişir.
• Kalp sorunları – kalbi çevreleyen dokularda ve damarlarda sertlik gelişmesi görülür.
• Kuru gözler ve ağız – Sjögren sendromu
• Anormal vücut yapısı – vücut yağ miktarının yağsız kütleye oranı genellikle yüksektir.
• Lenfoma
• Akciğer hastalığı – akciğer dokusunda kronik iltihaplanma ve skar dokusunun gelişmesidir. Bu, hastada solunum sıkıntısına neden olabilir.
• Karpal tünel sendromu – bilekten geçen ve parmaklara giden sinir çevrelerinde tekrarlayan iltihaplanmalar bu sinirlerin çevresinde kalınlaşma ve sinirlerin sıkışmasına neden olur.

Artrit belirtileri nelerdir?

• Hassas, şişmiş ve sıcak hissedilen eklemler
• Sabah saatlerinde uykudan uyandıktan sonra bir süre hareketsiz kalması ve giderek daha da kötüleşen sertlik
• Yorgunluk
• Ateş
• İştahsızlık
• Etkilenen organlara has bulgular

Belirtiler alevlenmeler döneminde daha şiddetlidir. Alevlenmeler döneminde hastalık vücut organlarına daha fazla zarar vermektedir. Bulguların zayıfladığı veya kaybolduğu dönemler ise remisyon olarak bilinir.

Artrit tanısı nasıl konulur?

Erken dönemde hastalığın tanımlanması çok zordur. Çünkü, mevcut bulgular bir çok hastalıklarda da görülebilir. Özellikle farklı düzeyde organ hasarlarına neden olabileceği için, hastaya genellikle hasar gören organa göre yaklaşım yapılır ve bu durum romatoid artrit tanısı zaman alabilir.

Fizik muayenenin ardından kan testleri istenir. Kanda eritrosit sedimentasyon hızı ve C-reaktif protein değeri bakılır. Aynı zamanda romatoid artrit için romatoid faktör ve anti-siklik sitrülin epeptit antikorları bakılır.

Eklemlerin durumu için röntgen grafi, vücutta hastalığın şiddeti ve diğer organlarda hasar tespiti için ultrason ve MR çekimi gerekebilir.

Artrit tedavisi nedir?

Kesin tedavisi olmamakla birlikte, uzun yıllar tedavi gerekmektedir. Tedavide amaç semptomların hafifletilmesi, diğer hayati organların hasar riskinin azaltılması ve yaşam kalitesinin artırılmasıdır.

Hastanın genel durumu, hastalığın şiddeti ve semptomlarının süresine bağlı olarak ilaç tedavisi ve uygun dozu ayarlanır. Non-steroid anti enflamatuvar ve kortikosteroid ilaçlar tercih edilir. Bu ilaçların farklı ve bir çok yan etkilerinden dolayı doktor onayı olmadan kullanılmamalıdır.

Diğer grup ilaçlar, yeni dönem ilaçlarıdır ve DMARD grubu olarak bilinmektedir. Bunlar biyolojik tepki modifiye edici ilaçlar olup, bağışıklık sistemini hedefler ve iltihabı önler. Bu ilaçların bağışıklığı düşürmesi nedeniyle hastalarda enfeksiyon riski ortaya çıkar. Yüksek dozlarda kullanımı akciğerlerde kan pıhtılaşma sorunlarına neden olabileceği bilinmektedir. 

Hastalarda ilerleyen süreçte eklem sorunlarının ortaya çıkması ve yaşam kalitesinin kötü yönde etkilenmesinden dolayı, fizik tedavi yöntemleri uygulanır.

Eklem hasarlarının ilerlemesi, eklemler için bazen bir takım cerrahi tedavi ihtiyacı ortaya çıkarır. Hastalara cerrahi tedavi yöntemleri olarak aşağıdaki işlemler uygulanabilir :

• Eklem füzyonu – eklemin stabilize edilerek ağrıların önlenmesi amacıyla uygulanır. Bu yöntem diğer cerrahi yöntemlerin uygun görülmediği hastalarda tercih edilir.
• Tendon onarılması – yırtılmış ve gevşemiş tendonların onarımı için uygulanır.
• Sinovektomi – eklem kılıfının kronik iltihap sonucu hasarlanmış halinde yapılır.
• Tümden eklem değişimi – eklemin hasarlı kısmı çıkarılması ve protez takılması işlemidir.

İlaç ve cerrahi tedavilere ek olarak hastanın yaşam tarzının düzenlenmesi gerekmektedir. Bunun için uygulanan yaklaşımlar :

• Düzenli egzersizler – eklemler etrafında olan kasların güçlenmesi ve yorgunluğun önlenmesi için uygulanır.
• Soğuk ve sıcak uygulamaları – soğuk şişkinliği önler, sıcak ağrıyı hafifletir ve kasları gevşetir.
• Dinlenme – stresin azaltılması ve ağrının hafifletilmesi için uygulanması gerekir.
• TaiChi hareket terapisi – derin nefes alma, hafif egzersizler ve esnemelerle yapılan terapidir.

Kaynaklar:

1. Peterson LS. Mayo Clinic Guide to Arthritis: Managing Joint Pain for an Active Life. Mayo Clinic Press; 2020.
2. Arthritis and rheumatic diseases. National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases. https://www.niams.nih.gov/health-topics/arthritis-and-rheumatic-diseases. Accessed July 7, 2021.
3. Ferri FF. Osteoarthritis. In: Ferri's Clinical Advisor 2022. Elsevier; 2022. https://www.clinicalkey.com. Accessed July 7, 2021.
4. Ferri FF. Rheumatoid arthritis. In: Ferri's Clinical Advisor 2022. Elsevier; 2022. https://www.clinicalkey.com. Accessed July 7, 2021.
5. Deveza LA. Overview of the management of osteoarthritis. https://www.uptodate.com/contents/search. Accessed July 7, 2021.

 

---