Crohn Hastalığı Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Crohn hastalığı,  sindirim sisteminin bazı bölümlerinde kalınlaşma ve yaralara (ülser) neden olan bir inflamatuar bağırsak hastalığıdır. Bu yazıda Chron hastalığı ile ilgili aklınıza takılan soruların cevabını bulabilirsiniz.  

Crohn hastalığı nedir?

Sindirim sisteminin (gastrointestinal sistem) herhangi bir bölümünde yerleşim gösterebilen kronik iltihabi bir hastalıktır. Hastalık ağızdan itibaren anüse kadar tüm sindirim sisteminde, özellikle ince bağırsağın kalın bağırsakla birleşim alanlarında görülmektedir. Hastalık tutulum yaptığı sindirim sisteminde kalınlaşma, ülser, daralma ve iltihaplanmalara neden olur. Hastalık kendini iyileşmeler ve alevlenmelerle seyrediyor.

Crohn hastalığının nedeni nedir?

Hastalığın nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bulaşıcı bir hastalık değildir. Ailesinde Crohn hastalığı olan bireylerde hastalığın görülmesi diğer bireylere göre 12 – 14 kat daha fazla görülmektedir. Bundan dolayı genetik faktörlerin ve aynı şekilde çevresel faktörlerinde hastalığın gelişiminde önemi olduğu, ayrıca otoimmun tepkinin ve sigaranın hastalık nedeni olabileceği düşünülmektedir.

Crohn hastalığı kimlerde görülür?

Genellikle 35 – 40 yaşlarında görülmektedir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık yaygınlığa sahiptir. Hastalığa çocuklarda ve ergenlerde de rastlanabilir.

Crohn hastalığının görülme sıklığı nedir?

Hastalık insanlar arasında %0,2 oranında görülmektedir.

Crohn hastalığının belirtileri nedir?

• Karın ağrısı ve ishal  -  en sık görülen belirtilerdir.
• Ateş, yorgunluk ve halsizlik – hastalığın aktif döneminde görülen belirtilerdir.
• Bazen kabızlık ve karında şişkinlik – bağırsaklarda iltihaplanma ve daralmalara bağlı olarak gelişir.
• Bulantı ve kusma
• Kilo kaybı ve gelişim geriliği
• Dışkıda kan ve mukus – kalın bağırsak tutulumlarında görülen belirtidir.
• Anüste çatlak, iltihabi akıntılara neden olan fistüller ve apseler

Crohn hastalığına eşlik eden bulgular nedir?

Crohn hastalığı intestinal sistemi (sindirim sistemi) tutan hastalık olmasına rağmen, başka organlarda da eşzamanlı semptomlar görülmektedir. Bu bulgulara ekstraintestinal belirtiler denilmektedir.

1. Gözler – aşırı duyarlılık, gözde yabancı cisim hissi, görmede azalma, göz dış tabakasında ve göz merceğinde iltihaplanmalar
2. Cilt – diz altlarında ağrılı şişlikler, kabarık ve kırmızı lezyonlar, ayak bileği cildinde ülserler
3. Eklemler – özellikle diz ve dirsek, ayak bileğinde ve kalçada artrit bulguları görülür.
4. Ağız –beyaz renkli küçük yaralar (aftlar),
5. İdrar yolları – idrar yollarında taşlar (böbrek taşları), idrar yolu tıkanıklıkları ve fistülleri

Crohn hastalığının tanısı nasıl konulur?

Uzun dönem karın ağrısı, ishal, bulantı ve kusma, anüs çevresinde çatlak ve fistüllerin görülmesi durumunda hasta Crohn hastalığı açısından değerlendirilmelidir. Bunun için :

• Kan testleri
• Dışkı örneğinin incelenmesi
• Sindirim sitemi röntgen filmleri
• Üst gastro-intestinal endoskopisi ve kolonoskopi
• Biyopsi

Crohn hastalığının tedavisi nedir?

• Crohn hastalığı ömür boyu devam eden bir hastalıktır ve kesin tedavisi yoktur.
• Hastalığın tedavisi hastalığın dönemlerine bağlıdır.
• Özellikle alevlenmeler döneminde ilaç tedavisi kullanılmaktadır. İyileşme döneminde hastalığın alevlenmesinin önlenmesi için yaklaşımlar yapılmaktadır.
• Özellikle bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar (azotiopurin ve 6-merkaptopürin) tedavide kullanılmaktadır.
• Hastaların yarısı genellikle ömründe en az bir kez cerrahi müdahale ihtiyacı duymaktadır.
• İlaç tedavisine yanıt alınamayan hastalarda da cerrahi tedavi tercih edilebilir.
• Hastaların beslenme planı yapılmalıdır ve hasta yaşam boyu plan çerçevesinde beslenmelidir.

Crohn hastalığı nelere yol açar?

Hastalık tutulum yaptığı sindirim sisteminde iltihaplanmalara, ülser ve kalınlaşmalara, sonuç olarak daralmalara neden olur. Daralmalar sindirim sisteminde sindirim içeriğinin akışını engelleyebilir. Bazı vakalarda kanser nedeni olabilir.

Crohn hastalığı en sık nereyi tutar?

Hastalık en sık ince bağırsağın son kısmı, ince bağırsağın kalın bağırsağa geçiş yapan kısmını tutar. Bu kısım ileoçekal alan olarak bilinmektedir.

Crohn hastalığında cerrahi tedavi ne zaman tercih edilir?

• İlaç tedavisine cevap alınamadığında
• Bağırsaklarda darlık geliştiğinde
• Bağırsaklarda ve anüste fistüller geliştiğinde

Crohn hastalığı olan kadınlar çocuk sahibi olabilir mi?

Çocuk sahibi olabilirler. Ama bu plan hastalığın iyileşme döneminde yapılmalıdır. Çünkü aktif dönemde kullanılan ilaçlar hamilelik seyrini bozabilir.

Hamilelikte Crohn hastalığı nasıl seyreder?

Aktif hastalık dönemi olan bireylerde kürtaj oranları, düşük yapma oranları prematüre doğum ve diğer hamilelik sorunları daha yüksektir. Crohn tanılı hamilelerin sadece %1’de doğumsal anormallikler görülür.

Eğer, hastada Crohn nedeniyle yakın gelecekte ameliyat planı yapıldıysa, hamileliğin ameliyattan sonra planlanması daha uygundur. Geçirilen ameliyatlar hamileliğin seyrine olumsuz etki yaratmaz.

Hamilelik döneminde Crohn hastalığının seyri etkilenmez. Ancak bazı vakalarda hastalık alevlenmesi veya tam tersi hastalığın dramatik bir şekilde iyileştiği görülebilir.

Hamilelik döneminde hastalığın tedavisi için uygulanan ilaçların zarar verme olasılığı göz önünde bulundurulmalıdır. Ama bu o demek değildir ki, ilaçlar her zaman bebekte olumsuz etkilere neden olacaktır. Hastalığın tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar (azotiopurin ve 6-merkaptopürin gibi bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar) hamilelik planlanmadan en az 3 ay önce kesilmelidir. Tedavide kullanılan kortizon türü ilaçların düşüklere ve fetüste herhangi bir anomalilere neden olmadığı kabul edilmektedir. Ama kortizon türü ilaçların gebelik döneminde fetüse geçtiği ve adrenal bezi baskıladığı için doğumdan sonra bebekte düşük kortikosteroid sevilerine neden olur. Bu durum yenidoğan uzmanına bildirilmelidir.

Bu hastalarda genellikle normal vajinal doğum önerilmektedir. Ancak bazı durumlarda sezeryan doğum tercih edilebilir.

Kaynaklar:

1. Feldman M, et al., eds. Epidemiology, pathogenesis, and diagnosis of inflammatory bowel diseases. In: Sleisenger and Fordtran's Gastrointestinal and Liver Disease: Pathophysiology, Diagnosis, Management. 11th ed. Elsevier; 2021. https://www.clinicalkey.com. Accessed July 18, 2022.
2. Goldman L, et al., eds. Inflammatory bowel disease. In: Goldman-Cecil Medicine. 26th ed. Elsevier; 2020. https://www.clinicalkey.com. Accessed July 22, 2020.
3. Crohn's disease. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/crohns-disease. Accessed July 7, 2022.
4. Overview of Crohn's disease. Crohn's & Colitis Foundation. https://www.crohnscolitisfoundation.org/what-is-crohns-disease/overview. Accessed July 7, 2022.
5. Colorectal cancer screening (PDQ): Health professional version. National Cancer Institute. https://www.cancer.gov/types/colorectal/hp/colorectal-screening-pdq. Accessed July 7, 2022.
6. Screening for colorectal cancer: U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement. JAMA. 2016; doi:10.1001/jama.2016.5989.

---