Depresyon Nedir? Neden Olur? Tedavisi Nasıldır?

Depresyon; oluş biçimi, nedenleri ve sonuçları itibarıyla oldukça uzun soluklu bir hastalıktır. Bireylerin günlük hayatını ciddi manada sekteye uğratan bu hastalık; derin üzüntü hali, karamsarlık, hiçbir şey yapmak istememe, yaptığı şeyden zevk almama şeklinde ortaya çıkar. Bunun yanı sıra fiziksel bazı belirtiler de gösterebilir. Depresyon nedenleri ise çok çeşitli olabilir. Genetik aktarımdan, yaşanan büyük bir kayba kadar pek çok durum hastalığın ortaya çıkmasına sebep olarak gösterilebilir. 

Günlük hayatın her döneminde üzüntü yaşanabilir ancak depresyon teşhisi koymak için farklı bulguların da elde edilmesi gerekir. Süreç sadece birkaç günlük değildir. Tam bir depresyondan söz edebilmek için hastalık, en az iki haftalık bir zamanı kapsamalı ve kişi üzüntüyle beraber farklı belirtiler de ortaya koymalıdır. 

Depresyon nedenleri nelerdir?

Depresyon sebeplerinin başında ani sarsıcı durumlar gelir. Beklemediği anda babasını kaybeden bir çocuk ya da hiç ummadığı bir zamanda aldatılan kadın, yaşadıkları elem dolu sürecin sonunda depresyona girebilir. Böyle durumlarda ağır bir suçluluk duygusu da sürecin daha zorlu geçmesine neden olur. “Ben daha bakımlı olsaydım, kocam beni aldatmazdı.”, “Yanından bir an bile ayrılmamalıydım” gibi pişmanlık içeren ifadeler aldatılan kadınların suçlu olarak kendilerini ilan etmelerinin bir belirtisi, depresyonun ise şiddetli şekilde geçmesinin nedenidir. 

Yas sürecinde ise özellikle bir kavga ya da dargınlık sonrası yaşanan kayıp, suçlayıcılığı beraberinde getirir. “Babama o sözleri söyledim ve üzüntüsünden öldü.”, “Keşke son bir kez konuşsaydım onunla.” gibi ifadeler, ölümle sınanan bireylerin okları kendilerine çevirdiklerini gösterir. Böyle durumlarda kişinin tüm öfkesi kendine yönelir ve intihar vakaları ortaya çıkabilir. Depresyonun diğer nedenleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• İşten atılma
• Sevgiliden ya da eşten ayrılma
• Mobbing
• Cinsel ya da psikolojik taciz
• Mevsimsel koşullar
• Doğum
• Derslerde ya da sınavlarda başarısızlık
• Tükenmişlik

Tüm bu nedenlerin yanı sıra sebepsiz yere de insanlar depresyon problemiyle yüzleşebilir. 

Depresyonun farklı türleri var mıdır?

Depresyon tek bir biçimde ortaya çıkmaz ve farklı türleri bulunur. En bilinen türü majör depresyondur. Orta yaşlarda ortaya çıkan bu türde sebep, yatkınlık ya da yaşamda ortaya çıkan olumsuz gelişmeler olabilir. Belirtileri ise depresiflik, enerjide azalma, düşünce yapısında bozukluk ve hareket azalması şeklindedir. Bir diğer tür ise melankoli olarak adlandırılır. Özellikle sabahları belirgin bir kötülük hali söz konusudur. Kilo kaybı ve intihar eğilimi yüksektir. En ağır türlerden biri psikotik depresyondur. Hezeyanlara halüsinasyonlar ve düşünce biçiminde bozulmalar eşlik eder. Bu türde şizofrene benzer belirtiler yaşanabilir. Belirtilerin çok anlaşılmadığı tür maskeli depresyon olarak adlandırılır. Aşırı yemek yeme ve sürekli uyku hali ile beraber seyreden tür ise atipik depresyondur. Bunların yanı sıra distimi, minör depresif bozukluk, yaşlılık depresyonu gibi farklı türler de vardır. 

Depresyon tedavisi nasıl yapılır?

Depresyon tedavisinde ilaç, psikoterapi ve hastane tedavisi gibi yöntemler uygulanır. Antidepresan adı verilen ilaçlar düzenli kullanımlarda kişilerin sergilediği olumsuz davranışları ortadan kaldırır. Bilinenin aksine antidepresanların olumsuz etkileri yoktur. Doğru zamanda antidepresan tedavisine başlanmadığı takdirde hastanın durumu daha kötüye gidebilir. Aynı zamanda aniden kesilen ya da daha az dozlarda alınmaya başlayan ilaçlar da olumsuz sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle kullanım süreci tamamen doktor kontrolünde olmalı ve gerekli iyileşme sağlandığında önerilen dozlarda azaltılarak ilaç, yavaş yavaş bırakılmalıdır. 

Psikoterapi ise bir psikolog ya da psikiyatra konuşma yoluyla sorunların anlatılması şeklinde ilerler. Bu tedavi sırasında hekim, kişinin olumsuz davranışlarının kökeninde yatan nedenleri araştırır. Araştırma sırasında hipnoz, EMDR, oyun terapisi gibi farklı yöntemler kullanılabilir. İleri durumdaki depresyon vakalarında tedavinin hastanede yapılması gereklidir. Hastane ortamında gözetim altında tutulan bireye hem ilaç tedavisi hem de psikoterapi uygulanabilir. 

Depresyon sürecinde hastaların bilmesi gerekenler nelerdir?

Depresyon tedavisi sürecinde hastanın da bazı konuların bilincinde olması gerekir. Özellikle tetikleyici ortamlardan ve kişilerden uzak durmak, bu süreçte dikkat edilmesi gereken temel prensiptir. Alkol ve uyuşturucudan uzak durmak, sağlıklı bir yaşam sürmek ve spor gibi rahatlatıcı aktivitelere yönelmek; sürecin daha kolay atlatılmasına yardımcı olur. 

Kaynaklar:

1. Brown AY. Allscripts EPSi. Mayo Clinic, Rochester, Minn. Nov. 17, 2016.
2. Research report: Psychiatry and psychology, 2016-2017. Mayo Clinic. http://www.mayo.edu/research/departments-divisions/department-psychiatry-psychology/overview?_ga=1.199925222.939187614.1464371889. Accessed Jan. 23, 2017.
3. Depressive disorders. In: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders DSM-5. 5th ed. Arlington, Va.: American Psychiatric Association; 2013. http://www.psychiatryonline.org. Accessed Jan. 23, 2017.
4. Depression. National Institute of Mental Health. https://www.nimh.nih.gov/health/topics/depression/index.shtml. Accessed Jan. 23, 2017.
5. Depression. National Alliance on Mental Illness. http://www.nami.org/Learn-More/Mental-Health-Conditions/Depression/Overview. Accessed Jan. 23, 2017.