Diyet Nedir? Çeşitleri Nelerdir?
Diyet kısaca sağlıklı bir yaşam için uygulanan beslenme programı demektir. Toplumda diyet dendiğinde zayıflamak için aç kalmak gibi bir yanlış bir inanış vardır. Ancak diyet sadece kilo vermek veya yalnızca kilo almak için yemek yemek ya da yememek değildir.
Beslenme, insanların hayat idarelerini sürdürebilmek adına düzenli olarak gıda almaları olarak özetlenebilir. Beslenme her insan için bir mecburiyet ifade eder. Bir insan için beslenmek istemiyorum yada beslenmeden yaşayacağım gibi bir durum söz konusu olamaz. Bireylerin yemek yemeden hayatlarını idare etmesi mümkün olamayacağından besin alımı hayatımızın merkezi haline gelir. Beslenmenin bu denli önem teşkil etmesi sonucunda etkileri ve sonuçları hayatımızın gündemini oluşturur.
Beslenme Süreci Neden Önemlidir?
Beslenme beyin ve vücudumuzun ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlaması bakımından da önemlidir. Kaliteli besinler tüketen birey daha dinç ve verimli davranır. Yağlı ve zararlı tüketim benimsemiş bireylerde halsizlik, kronik yorgunluk, enerjisizlik, düşük hormon seviyeleri verimsiz uyku ve sürekli yorgun bir ruh hali görülür.
Sağlıklı Beslenmeyenler Ne Gibi Sorunlar Yaşayabilir?
Sağlıklı bir cinsel hayat için dahi kaliteli beslenme önem teşkil eder. Hormon seviyelerini ve vücudumuzun dengesini beslenme çeşitleri belirler. Sürekli fastfood ile beslenen bir birey zamanla kan akışında ve damar sağlığında sıkıntılar yaşar. Damar tıkanıkları sonucunda birçok hastalık ortaya çıkar. Bu yüzden beslenme sağlığı dikkatle takip edilmelidir. Beslenmenin bu kadar önem teşkil ettiği bir ortamda beslenme sağlığı ve şekline de aynı hassasiyette yaklaşmak gerekir. Aksi takdirde kulak arkası edilen her durum bireyin hayatından ve yaşam sürecinden zaman çalmaya devam edecektir. Bu durumun telafisi olmayacağı gibi geri dönüşü de zor olacaktır. Sağlıklı beslenmek dikkate alınmalı ve hayat felsefesi olarak benimsenmelidir.
Diyet Ne Demektir?
Diyet, kalori açığı oluşturmak ve sağlıklı bir kiloya ulaşmak için uygulanan beslenme programıdır. Doğru bir diyet ile kaliteli kilo kaybı ve yağ yakımı sağlanır. Alınan kalori miktarının fazlalığı kilo alımına yol açar. Bu nedenle diyet sırasında kalori miktarı doğru ayarlanmalıdır.
Kilo Almak İçin Diyet Yapılır mı?
Bazı bireyler de kilo almak için özel bir diyet uygular. Zayıf veya çelimsiz vücuda sahip olan bireylerin, harcadıkları kalori miktarından fazlasını tüketmeleri gerekir. Fakat burada önemli olan nokta alınan kalorinin kalitesidir. Yine kalori açığındaki gibi faydalı kuruyemişler, yağsız tavuk, balık ve et gibi ürünler tüketilir. Bunlarla birlikte kuşkonmaz, salatalık, brokoli gibi yeşil sebzeler tüketilmelidir. Yağ tüketimi de önem içeren durumlar arasında yer alır. Kişiler kaliteli yağ alarak vücudunu beslemelidir. Tereyağı ve doymuş yağlar yerine organik zeytinyağı kullanmak doğru seçim olacaktır.
Diyet Sadece Zayıflamak İçin Mi Yapılır?
Diyet sadece kilo alışverişinden ziyade sağlıklı hayat biçimi içinde önemli bir olgudur. Bireylerin aşırı yağlı ve doymuş yağ içeren zararlı ürünler tüketmesi hastalıklara sebep olur. Günümüzde ve global dünyada maalesef fastfood tüketimi pratik olduğu için yaygın şekilde kullanılır. Fastfood ürünleri zararlı olduğu için bireyler sağlıksız şekilde yaşarlar. Kolesterol, damar tıkanıklığı, tansiyon, kan değerlerinde değişkenlikler, yağlı ürünlerden dolayı sivilcelenme, karaciğer yorulması ve yağlanması gibi durumlar ile karşılaşabilirler.
Karaciğer yağlanması sadece kilolu insanlarda olmaktan ziyade zayıf bireyde de görülür. Yanlış tüketim yapan zayıf birey karaciğer yağlanmasına veya yüksek kolesterole sahip olur. Bu nedenle dikkatli beslenmek önem teşkil eder. Kaliteli ve alanında bilgili diyetisyenlerden destek almak hedefe hızlı ulaşılmasında katkı sağlar.
Vejetaryen Diyet Nedir?
En fazla bilinen ve uygulanan diyet çeşitlerinin başında vejetaryenlik veya vegan tüketim gelir. Özellikle hayvan ürünleri tüketimi konusunda zorlanan kişilerin tercih ettiği diyet çeşitleri arasında yer alır. Vejetaryen diyette et ve tavuk gibi ürünler tüketilmesi yasaktır. Bireyler çeşitli sebeplerden dolayı bu diyeti uygularlar. Kimisi hazmetme sorunu yüzünden kimileri de hayvan sevgisi nedeniyle bu diyeti tercih eder. Fakat uzun seneler yapıldığında demir eksikliği gibi kan değerlerinde düşüklük görülebilir.
Vegan Diyet Nedir?
Vegan diyette ise hiçbir hayvansal ürün tüketilmez. Yumurta, bal, peynir, et, balık, süt, yoğurt, tereyağı gibi hayvansal gıdalara bu beslenme çeşidinde yer verilmez. Ayrıca sucuk, salam, sosis ve işlenmiş gıdalarda yasaktır. Vegan diyetinde yasak listesi bir hayli fazladır. Bu sebeple diyetin vücuda dezavantajları da bulunur. Zamanla bazı vitaminlerin eksikliği görülebilir.
Su Diyeti Zararlı mıdır?
Su diyeti bireylerin yemek miktarını azaltarak yoğun su tüketimini öngörür. Fazla miktarda su tüketen bireyler, tokluk hissi yaşamayı amaçlar. Ayrıca vücuttaki zararlı madde atığı hedeflenir. Uzmanlar tarafından yapılan birçok araştırma da bulunan bilgilerden biride soğuk su içmenin fazla kalori yakmaya neden olduğudur.
Vücudumuzun genel bir sıcaklık seviyesi vardır. Soğuk içecek tüketiminde vücudumuz sıcaklık dengelemesi için daha fazla enerji sarf eder ve kilo kaybı fazla olur. Kalori açığı ile kayıp fazlalaşır. Bunun sonucunda su diyetinin kilo verdirdiği saptanmıştır. Ancak besin alımı azalacağı için enerji ve kan değerleri düşüşüne neden olduğu görülür. Göz kararması, baş dönme gibi durumlara rastlanır. Su diyeti yapmadan önce muhakkak hekiminiz ile irtibata geçmelisiniz.
Hollywood Diyeti Nedir?
Diyet çeşitleri ülkelere göre de değişiklik gösterir. Hollywood diyetinde üç adet temel öğün yapılır. Bu öğünlerin arasına bir adet ara öğün eklenir. Ayrıca alkol ve şeker tüketimi asla söz konusu olmaz. Bununla beraber unlu mamullerin tüketiminden kaçınılır. Bazı meyve ve sebzeler de kullanmayarak diyet gerçekleştirilir.
İsveç Diyeti Nedir?
Diyet çeşitlerinin arasında yer alan başka bir alternatif de İsveç diyetidir. Değişik bir diyet olmasının sebebi 5 ile 14 gün arasında yapılmasıdır. Aşırı miktarda protein tüketilir. Bununla birlikte kahve gibi ürünler içilebilir. Bu sayede metabolizma hızlı hale gelir. Bütün bunların sonucunda süratli ve ani kilo vermek amaçlanır. Bununla beraber nadirde olsa yağ yakıcı olarak bilinen tarçında diyet sırasında kullanılır. Doktorlar bu diyeti çok tavsiye etmese de Türkiye’de bilinçli veya bilinçsiz bu diyeti uygulayan bireyler vardır.
Taş Devri Diyeti Nedir?
Az bilinen bir diyet ise taş devri diyetidir. Öteki adı Paleo diyeti olarak geçer. İlginç ve garip gelebilir ancak bu diyet taş devri döneminde bulunan avcılık ile ilgilenen bireylerin tükettiği şeyleri yemeye çalışmakla alakalıdır. Fastfood ve hazır ürünler tüketilmez. Organik ürünler tüketilerek diyet tamamlanır. Ülkemizde pek bilinmese de farklı şekillerde az bir kesim tarafından uygulandığı görülür. Un ve tuz da asla kullanılmaz. Diyetin temelinde et tüketimi ön plandadır. Fakat işlenmiş ürün olarak görülen ürünler yasaktır. Örneğin, süt ve şeker kullanımı yasaktır. Olumsuz etkiler doğurabileceği yönünde bulgular vardır. Bu nedenle uzun süreler aktif şekilde yapılmamalıdır.
Akdeniz Diyeti Nedir?
Türkiye’de yaygın olan diyet çeşitlerinden biride Akdeniz diyetidir. Lokasyon ve iklim açısından Akdeniz ülkeleri arasında yer alan Türkiye’de bu diyet çeşidi sıklıkla tercih edilir. Diyet içerisinde genel olarak Akdeniz ikliminde yetişen bitkiler tüketilir. Zeytinyağı önemli bir konuma sahiptir. Bu nedenle tüketimi fazladır. Badem ve ceviz gibi kaliteli yemişler kullanılır.
Kan Grubuna Göre Diyet Yapılır mı?
Bunların haricinde kan grubuna göre de diyet şekilleri vardır. Bazı kan grupları bazı besinleri daha fazla tüketmektedir. Örneğin 0 RH kan grubuna sahip bireyler, tahıl ürün alımını minimuma indirirler. Kırmızı et, balık ve deniz ürünleri ön plandadır. Fakat süt ürünleri kullanılmamaktadır. Bunun gibi besin planlamaları ile her kan grubuna özel bir diyet oluşturulur.
Diyet Yapmadan Kilo Nasıl Verilir?
“Diyet yapmadan kilo vermek mümkün müdür?” sorusu insanların merak ettiği konulardan biridir. Bu konu ile ilgili çeşitli rivayetler bulunsa da temel olarak mümkün olduğu söylenebilir. İnsanlar günlük hayatlarında kalori harcarlar. Uyurken dahi insan vücudu kalori sarf eder. Alınan kaloriden fazlası yakıldığı takdirde kilo verme işlemi sağlanır. Tabii ki diyet ile kilo vermek çok daha basittir. Ancak spor yaparak ve beslenmeyi arka plana atarak kilo verildiği görülür. Diyetsiz kilo vermek için fazla hareket etmek esastır.
Spor Yapmanın Diyete Faydası Olur mu?
Hareket fazla olduğu takdirde besinlerden kısmadan kilo verilebilir. Diyet olmadan ve hareket olmadan kilo vermek daha zordur. Eğer bir hastalık veya genetik faktörler söz konusu değilse diyet ve hareket olmadan kilo kaybı sağlamak zorlaşır. İkisi bir arada yapıldığı takdirde daha yüksek verim alınır. Diyet ve spor kombinasyonu kilo vermenin yanı sıra vücudunda şekillenmesine yardımcı olur.
Kötü ve kalitesiz beslenen bir birey aldığı kaloriden fazlasını yakarak kilo verebilir. Diyet yapmadan kilo vermek normal duruma göre daha fazla enerji ve hareket harcamasını gerektirir. Örneğin, kötü beslenme sonucunda 4000 kalori alan birey gün sonunda 5000 kalori yaktığı takdirde 1000 kalorilik kayıp oluşur. Tahmini olarak 7000 kalori 1 kg tekabül eder. 7000 kalori açığı oluşturan bir birey yaklaşık 1 kg verir. Diyet yapmayıp fazla hareket eden veya spor yapan kişilerde kilo kaybı elde etmek mümkündür. Sağlığın da eş zamanlı korunması için kalori azaltılmasa bile kaliteli besinler tüketilmelidir.
Kaynaklar:
1. Willett WC, Leibel RL. Dietary fat is not a major determinant of body fat. Am J Med. 2002;113 Suppl 9B:47S-59S.
2. Melanson EL, Astrup A, Donahoo WT. The relationship between dietary fat and fatty acid intake and body weight, diabetes, and the metabolic syndrome. Ann Nutr Metab. 2009;55:229-43.
3. Sacks FM, Bray GA, Carey VJ, et al. Comparison of weight-loss diets with different compositions of fat, protein, and carbohydrates. N Engl J Med. 2009;360:859-73.