Menopoz Döneminde Sağlığınızı Korumanız İçin Yapmanız Gerekenler
Menopoz döneminde sağlığınızı korumanız için yapmanız gerekenler nelerdir? İnsanlar ilerleyen yaşlarda çeşitli hastalıklar ve farklı sorunlarla karşılaşır. İlerleyen yaş sebebiyle vücudumuzdaki kemik yapısı ve hormon yapısı farklılaşır. Bu farklılıklara bağlı olarak meydana gelen değişimlerden biride menopozdur. Menopoz kadınlarda görülen olaylardan biridir.
Menopoz, köken olarak Yunancadan gelir. Kelimenin ikinci bölümü durmak anlamına gelir. Aslında Yunanca anlam olarak ay durması gibi bir anlam teşkil eder. Menopozun resmi olarak dünya üzerindeki tanımı ise yumurtalık evresinin durması ve sona ermesidir. Bu kavram Dünya Sağlık Örgütünün benimsediği tanımıyla literatürdeki yerini alır. Kadınlarda yumurtaların aktifliğini kaybettiği döneme menopoz dönemi denir. Bu dönemde çocuk sahibi olmak mümkün değildir. Yumurtalar pasif hale geldiği için bireyler çocuk sahibi olamaz.
Menopoz kaç yaş civarında görülür?
Menopoz genellikle 40 yaş sonrasında görülür. Kadınlarda 45 ile 55 yaş aralığında sık rastlanan durumlardan biridir. Fakat başka yaş gruplarında görüldüğü de olur. Belirti olarak genellikle boyun ve vücutta ateş basma durumu görülür. Yüz ve boyunda çeşitli kızarıklık veya kızarma durumları da ortaya çıkar. Ancak bu belirtilerin her menopoz sürecine giren kadında olduğu söylenemez. Yapılan çeşitli araştırmalara göre menopoz döneminde bulunan kadınların yüzde 25’inde bu tar belirtiler yaşanır. Kalan yüzde 75’lik kesimde aynı belirtilerin görülmediği saptanmıştır.
Menopoz sonrası cinsel yaşam nasıldır?
Menopoz sonrası cinsel yaşam merak edilen konulardan biridir. Yumurtaların pasif olması sebebiyle cinsel hayatın devam edip etmeyeceği merak edilir. Çocuk sahibi olma ihtimali olanaksız hale gelse de cinsel yaşam için aynı durum söz konusu değildir. Kişiden kişiye değişen menopoz süreci sonunda cinsel sorun yaşamadan atlatan bireylerde bulunur. Fakat cinsel isteksizlik seviyesi artan kadınlara da rastlanır. Bu nedenle menopoz süreci sonunda isteksiz olan kadınlar yaygın halde bulunur. Kişiden kişiye değişen bu süreç hakkında net bilgi vermek mümkün değildir. Bireyin hormonal durumu ve etkilenme biçimi önemlidir. Menopozun hangi yaşta ve sürede geldiği de önemlidir. Erken yaş içerisinde oluştuğu takdirde etkileri daha sert görülür. Bu nedenle yaş bu süreçte önemli bir etkendir.
Menopoz döneminde en fazla görülen belirtiler ise iştahsızlık ve ateş basması gibi durumlardır. Ayrıca anksiyete bozukluğu da kısa süreli de olsa görülebilir. Yine migreni aratmayan baş ağrıları görülen belirtiler arasında yer alır. Huzursuzluk sendromu veya stres gibi agresif tavırlar menopoz evresindeki kadınlar üzerinde saptanan diğer etkilerdir. Bu etkilerin dışında azda olsa uykusuzluğa da rastlanabilir. Bu etkilerin hepsi her bireyde gözlenmez. Ateş basma en fazla görülen yaygın belirtiler arasında yerini almaktadır.
Menopoz belirtilerinden ateş basması haricinde hemen hemen her kadında görünen belirti ise düzensiz regl yani âdet dönemidir. Aslında bu belirtiden ziyade neredeyse herkeste görülen bir etkidir. Bu sebeple adet düzensizliğini ya da kesintisini belirti yerine menopozda olan durumlar arasında göstermek daha mantıklı olacaktır.
Menopozu geciktirmek ve süreci güzel geçirmenin yolları nelerdir?
Menopoz sürecini verimli geçirmenin yollarından biri de egzersiz yapmaktır. Bu sayede spor yapan bireylerde ateş basma ve çeşitli düzensiz durumlar minimuma inmektedir. Uzmanlar tarafından yapılan araştırmalar sonucunda egzersiz veya spor yapan kişilerin menopoz dönemini daha rahat atlattığı saptanır. Bu nedenle 40 yaşın üzerindeki her kadına egzersiz ve spor önerisinde bulunmak çokta yanlış olmaz. Spor herkes için yapılması gereken bir aktivite olsa bile menopoz döneminde daha da teşvik edilmelidir.
Menopoz sürecinin belli zorlukları bulunur. Özellikle erken yaşta gelen menopoz çeşitli handikaplar doğurabilir. Cinsel hayatı zedelenme ve kötü etkileme durumları görülür. Erken yaşta menopoz olmasını engellemenin bazı yolları bulunur. İngiltere’de Londra içerisinde bir üniversite tarafından yapılan araştırma sonucunda cinsel hayatın aktifliğinin erken menopozu önlediği tespit edilmiştir. Fazla ve düzenli cinsel birliktelik yaşayan kadınların erken menopoza girme ihtimalinin yüzde 28 oranında azaldığı saptanmıştır.
Cinsel ilişkinin sadece en temel versiyonundan ziyade oral seks, anal seks, mastürbasyon ve kişinin kendini uyarması da bu orana dahildir. Bu sebeple eşlerin veya partnerlerin cinsel verimini korumaları erken menopozu önler. Menopoz süresi genellikle tam belirlenemez. Menopoza giren kişinin 2 ile 8 sene aralığında bu süreyi atlattığı görülür. Süreç kişinin durumuna göre değişir.
Menopoz döneminde kullanılan ilaçlar genellikle depresyon ve stresi önlemek amacı ile tavsiye edilir. Bu ilaçlar SSRI türevi olan kategoride yer alır. Bu sayede dönem içerisinde oluşan depresif ve gergin durumlar önlenir. Ayrıca ateş basması ve çeşitli yangı durumlarını önlemek içinde ilaç kullanılabilir. Bununla birlikte E vitaminin alınması önerilmektedir. Menopoz döneminde ayrıca yumurtalıklar verimini kaybettiği ve aktif olmadığı için östrojen üretimi olmaz. Bu sebeple dışarıdan östrojen hormonu takviyesi yapılarak durum belirli süre uzatılabilir.
Menopoz döneminde kullanılan krem çeşitleri
Menopoz dönemi ve sonrasında vajina bölgesinde kuruma meydana gelir. Bu durumun önlenmesi için su bazlı kremler vajina bölgesine sürülerek eşler ile cinsel hayat devam ettirilir. Ayrıca östrojen kremleri de bu dönemde kullanılabilir. Menopoz döneminde östrojen hormonu az salgılanır. Ayrıca progesteron kadınların yumurtaları faal olmadığı için azalmaya başlar. Tedavi sürecinde dışarıdan bu iki hormon verilerek süreç dizginlenebilir. Genellikle bu tedavi yönteminde her gün kadına bir adet hap verilerek süreç ilerler. Replesman tedavisi adı verilen bu yöntemde kullanılacak hap veya takviyelerin en düşük dozlarda alınması başka komplikasyonları önlemek adına önemli olacaktır.
Menopoz tedavisinde topikal hormon yöntemi adı verilen türde vajina bölgesine östrojen kremi sürülür. Krem olarak kadına östrojen yüklemesi amaçlanır. Ancak hap versiyonunda olduğu gibi ateş basma gibi diğer durumlara etki etmez. Yüzeysel ve dışarıdan alınan bir östrojen olduğu için hap formu ile farklı hareket eder.
Kaynaklar:
- Menopause basics. Office on Women's Health. https://www.womenshealth.gov/menopause/menopause-basics. Accessed Sept. 8, 2020.
- Casper RF. Clinical manifestations and diagnosis of menopause. https://www.uptodate.com/contents/search. Accessed Sept. 8, 2020.
- Jameson JL, et al., eds. Menopause and postmenopausal hormone therapy. In: Harrison's Principles of Internal Medicine. 20th ed. McGraw Hill; 2018. https://accessmedicine.mhmedical.com. Accessed Sept. 9, 2020.
- Frequently asked questions: Women's Health FAQ047. The menopause years. American College of Obstetricians and Gynecologists. https://www.acog.org/patient-resources/faqs/womens-health/the-menopause-years. Accessed Sept. 9, 2020.
- American College of Obstetricians and Gynecologists. Practice Bulletin No. 141: Management of menopausal symptoms. Obstetrics & Gynecology. 2014; doi:10.1097/01.AOG.0000441353.20693.78.
