Raynaud Hastalığı (Fenomeni) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Raynaud hastalığı ya da fenomeni; soğukta el ve ayak parmakları, burun ve kulak gibi uç organlarda solukluk veya morarma ile kendini gösteren bir hastalıktır.  Bunun nedeni, bu organlara giden kan damarlarının soğuk nedeniyle kasılarak büzülmesi ve bu dokulara kan akışının azalması ya da tamamen durmasıdır. 

Raynaud Hastalığı Nedir?

Raynaud sendromu veya hastalığı adını duyduğumuz fakat çoğu insanın ne olduğunu tam bilmediği bir hastalıktır. Aslında Türkiye’de fazla sayıda insanda görülen ve dikkat edilmesi gereken hastalıkların başında gelir. Hastalık, yapılan çeşitli araştırmalara göre kadınlar üzerinde çok daha yaygın halde görülür. Erkeklere nazaran kadınlarda 9 kat daha yaygın bir şekilde görüldüğü tespit edilmiştir. Bilimsel olarak yapılan bu araştırmaların ışığında kadınların Raynaud sendromuna karşı daha dikkatli ve hassas yaklaşması gerekir. 

Raynaud fenomeni özellikle soğuk hava etkisiyle kan dolaşımının veya akışının zayıf olduğu bölümlerde görülür. Kulak bölgesi, el parmak uçları, ayak parmak uçları, burun bölgesi gibi noktalarda sık sık bu hastalığın belirtilerine rastlanır. Ciltte morarma veya tam tersi beyazlama şeklinde solgunluk görülebilir. Hastalığı tetikleyen unsurların başında soğuk hava koşulları bulunur.

Raynaud Hastalığı Sebepleri Nelerdir?

Raynaud hastalığı soğuk havalarda tetiklenen ve damarlar ile ilgili yaşanan sıkıntılar sonucunda oluşur. El ve ayak parmakları, kulak ve burun bölgelerindeki damarların soğuk nedeniyle kasılarak görevini yapmaması sonucunda ortaya çıkar. Morarma veya tam tersi solma sonucunda uyuşma, iğne batması gibi hislere sebep olabilmektedir. Belirtilen bölgelere kan akışının zayıflaması veya azalması sonucunda hastalık kendini belli eder. 

Vazospazma adı verilen kan debisinde oluşan yavaşlık sonucunda bölgelerde renk değişimi veya his kaybı gözlenir. Hastalığın genellikle başka rahatsızlıkların sonucunda ortaya çıktığı savunulur. Uzmanlar tarafından bu gibi durumlarda hangi hastalığın raynaud fenomenini tetiklediği araştırılır.

Raynaud Hastalığını Tetikleyen Durumlar

Raynaud hastalığını tetikleyen durumlar bir hayli fazladır. İlk sebep başka hastalıklar olabilmektedir. Bu durumda hangi hastalığın tetiklediğini bulmak, tedavi sürecine yardımcı olur. İkinci sebep ise soğuk olarak tanımlanabilir. Soğuk hava ya da soğuk bir şeye dokunmak, kan akışını engelleyerek belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Üçüncü sebep olarak artrit durumu belirtilmektedir. Bu bulguda parmaklar ve damarlar içerisinde oluşmuş iltihap sonucunda hastalık ortaya çıkar. 

Bir diğer adıyla eklem iltihaplanması da hastalığın ortaya çıkış sebepleri arasında yer alır. Bir diğer bulgu ise skleroderma durumudur. Skleroderma, ayak ve el parmaklarında oluşan çeşitli aksaklıklar ve deformasyon sonucunda karşımıza çıkar. Neticesinde ise Raynaud hastalığı görülür. Hastalığın genç kadınlarda görülen versiyonu ile 30 yaş üzeri kadınlarda görülen türü farklıdır. 30 yaş üzerindeki kadınlarda genellikle skleroderma versiyonuna rastlanır. 

Raynaud hastalığını tetikleyen olaylardan biri ise ateroskeleroz durumudur. Ateroskeleroz, basit tabir ile damarlarda oluşan sertlik olarak belirtilir. El ve ayak parmakları damarlarında oluşan sertlik sonucunda raynaud semptomu tetiklenir. Hastalığı tetikleyen başka unsurların başında eklem romatizması gelir. Özellikle el ve ayak bölgesindeki romatizma olayları Raynaud hastalığını oluşturabilir. 

Kötü Alışkanlıklar Raynaud Hastalığına Sebep Olur mu?

Raynaud fenomenini, kötü beslenme veya sağlıksız yaşamda tetikleyebilir. Örneğin fazla sigara tüketimi, el ve ayak bölgelerinde damarların zarar görmesi sonucunda hastalık ortaya çıkabilir. Alkol ve sigara tüketimine dikkat edilmesi Raynaud semptomu görülme ihtimalini azaltır. Ayrıca stres hormonunun artması sonucunda da hastalık görülür. Stresin kan basıncı ve damar akışı üzerinde etkileri nedeniyle çeşitli aksilikler gözlemlenir. 

Raynaud hastalığını oluşturan bir diğer durum ise ilaç kullanımı olarak bilinir. Bazı ilaçları uzun yıllar ve yüksek dozlarda kullanmak yan etki olarak damarlara zarar verebilir. Bu ilaçlar zamanla hastalığı tetikler. Gereksiz ilaç kullanımından kaçınmak, bu noktada önemlidir. Raynaud hastalığı, 30 yaş altında çeşitli şekillerde görülürken 30 yaş ve üzerinde romatizmal belirtilere daha fazla rastlanır.

Raynaud hastalığı belirtileri arasında ağrı bulunmaz. Hastalık aşırı ağrı yaratan şekilde karşınıza çıkmaz. Tam tersi uyuşma, iğnelenme veya his kaybı daha yaygın halde görülür. Soğukla beraber oluşan hastalık belirtilerinin sıcak bir ortama geçilmesi halinde 10 ile 20 dakika içinde kaybolması muhtemeldir. Hastalar panik yapmayarak durumu sakın şekilde karşılamaya özen göstermelidir. 

Raynaud Semptomu Tedavisi Nasıl Yapılır?

Raynaud hastalığı tedavisi için öncelikle temel sebepler bulunmalıdır. Hastanın hangi farklı nedenlerden bu etkileri gördüğü bulunarak tedaviye başlanır. Çünkü Raynaud fenomeni, genellikle başka hastalıklar tarafından tetiklenen yan rahatsızlıklar arasında görülür. Bu sebeple hangi ana rahatsızlığın duruma sebebiyet verdiğini bulmak ilk adım olmalıdır. Ardından hastalığa göre tedavi süreci başlatılmalıdır. Kılcal damar veya hastalığın görüldüğü bölgede çeşitli filmler çekilerek ve incelemeler yapılarak tedavi süreci planlanmalıdır. 

Yol haritası oluşturularak hasta ve uzman kontağı korunmalıdır. Hastalığın tedavisinde iki çeşit yöntem bulunur. İlki öncelikle hayat düzeninin sağlanması kısmıdır. Sağlıklı yaşam mottosu benimsenerek sigara, alkol, yağlı yiyecekler ve damar tıkayan gıdalardan uzak durmak amaçlanır. Bu sayede hastalığın atakları minimum seviyeye çekilerek önlenir. Kaliteli yaşam her alanda olduğu gibi Raynaud hastalığını da olumlu etkiler. Ayrıca aşırı çay ve kahve tüketimini de minimuma düşürmek, belirtilerin önüne geçebilir. İkinci yöntem ise soğuklardan vücudu korumaktır. Bulaşık yıkarken eldiven kullanmak, eli ılık su ile yıkamak alınabilecek tedbirlerden bazılarıdır. 

Raynaud Sendromu Stres İlişkisi

Raynaud sendromunu önlemek için stresi azaltmak da bir hayli önemlidir. Stres artışı sonucunda kortizol hormonu salgılanır. Bu hormonun artışı ile vücudumuz hastalık oluşumuna daha açık hale gelir. Hastalığı önlemek için günlük hayatınızda stresin dozunu azaltmanızda fayda vardır. 

Raynaud Hastaları Nasıl Beslenmeli?

Raynaud hastalığının bir diğer adı da Reyno olarak bilinir. Hastalık için doğal tedavi yöntemleri de bulunur. Uzmanlar tarafından yapılan araştırmalar sonucunda E vitamini bulunan ürün ve gıdaların tüketilmesi tavsiye edilir. Avokadonun yağının ve kendisinin tüketilmesi, Reyno hastalığına iyi gelir. Ayrıca kaliteli kuruyemişlerinde faydalı olduğu saptanmıştır. Fındık, ceviz gibi yemişlerin tüketiminin artırılması önerilir. Balık ve deniz ürünlerinin tüketimi de raynaud hastalığını engelleyen beslenme alışkanlıkları arasında yer alır. Ayrıca yeşil sebzelerin yağsız şekilde tüketimi de hastalığın üzerinde olumlu etki sağlayabilir. 

Raynaud Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Reyno hastalığı tedavi edilmez ise damar veya parmaklarda ileri boyutta zedelenme nadir de olsa görülebilir. Ayrıca çok nadiren de olsa kangren oluşan durumlara rastlanmaktadır. Reyno hastalığı bireysel olarak ölümcül olmasa da başka hastalıklar ile tetiklendiği süreçte yan etkileri artabilir. Hastalık ağırlıklı olarak orta yaş kategorisindeki kadınlarda meydana gelir. Erkeklere nazaran kadınlarda daha sık görülen hastalık özellikle 20 ile 40 yaş aralığında yaygındır. Ayrıca kadınlarda erkeklere göre 9 kat fazla göründüğü uzmanlar tarafından tespit edilmiştir. Bu sebeple kadınlar tedavi konusunda son derece hassas olmalı ve vakit kaybetmeden bir hekime danışmalıdır. 

Raynaud Hastaları Nelere Dikkat Etmeli?

Soğuk hava sonucu oluşması sebebi ile özellikle kış ayları içerisinde reyno hastalığı atak dönemine girer. Bu nedenle kışın daha fazla görülen hastalık belirtileri, eldivenler ile minimuma inebilir. Ayrıca sıcak su torbası veya cep torbası gibi çözümlerde hastalar için geçici olarak kullanılır. His kaybı olmaması için veya morarma görülmemesi için bu yönteme başvuran hasta sayısı oldukça fazladır. 

Kaynaklar:

1. Wigley FM. Clinical manifestations and diagnosis of the Raynaud phenomenon. https://www.uptodate.com/contents/search. Accessed Oct. 19, 2020.
2. What is Raynaud's phenomenon? National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases. https://www.niams.nih.gov/Health_Info/Raynauds_Phenomenon/raynauds_ff.asp. Accessed Oct. 19, 2020.
3. Wigley FM. Treatment of the Raynaud phenomenon: Initial management. https://www.uptodate.com/contents/search. Accessed Oct. 19, 2020.
4. Pauling JD, et al. Raynaud's phenomenon — An update on diagnosis, classification and management. Clinical Rheumatology. 2019; doi:10.1007/s10067-019-04745.